Trật khớp đầu gối là một tình trạng nghiêm trọng hiếm gặp nhưng có thể gây ra tổn thương lớn cho hệ thống dây chằng, mạch máu và thần kinh quanh khớp gối. Khác với bong gân hay đứt dây chằng, trật khớp đầu gối thường xảy ra khi các cấu trúc nâng đỡ khớp không còn giữ được vị trí giải phẫu bình thường, khiến các đầu xương lệch hoàn toàn. Đây là một cấp cứu chấn thương cần được xử trí nhanh chóng, nếu không có thể để lại biến chứng nặng nề như hoại tử chi. Bài viết này Drknee chia sẻ nguyên nhân, dấu hiệu và làm gì khi bị trật khớp đầu gối?
Nguyên nhân gây trật khớp đầu gối
Trật khớp đầu gối là một chấn thương hiếm gặp nhưng thường xảy ra khi có lực tác động mạnh, đột ngột làm phá vỡ hệ thống dây chằng vốn giữ cho khớp vững chắc. Khớp gối bình thường được ổn định bởi 4 dây chằng chính (dây chằng chéo trước, chéo sau, bên trong, bên ngoài) cùng với bao khớp và hệ thống cơ quanh gối. Khi lực bên ngoài quá lớn hoặc tác động sai hướng, các cấu trúc này không còn đủ khả năng chống đỡ, dẫn đến trật khớp. Một số nguyên nhân thường gặp gồm:
Tai nạn giao thông
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Khi xảy ra va chạm trực diện, đặc biệt trong các vụ tai nạn xe máy hoặc ô tô, khớp gối dễ chịu lực ép và xoắn mạnh vượt ngưỡng chịu đựng. Ví dụ, đầu gối va vào bảng táp-lô trong tai nạn ô tô, hoặc bị đè ép khi ngã xe máy. Lực này có thể làm gãy xương, đứt dây chằng đồng thời gây trật khớp.
Chấn thương thể thao
Một số môn thể thao va chạm mạnh hoặc có động tác xoay chuyển đột ngột như bóng đá, bóng rổ, bóng bầu dục, võ thuật, trượt ván có nguy cơ cao gây trật khớp gối. Những tình huống thường gặp gồm:
-
Đang chạy nhanh thì đột ngột đổi hướng.
-
Nhảy lên tiếp đất sai tư thế.
-
Bị va chạm trực tiếp vào gối từ phía trước hoặc bên hông.
Các vận động viên thường chịu lực tác động vượt quá khả năng chịu đựng của khớp, khiến dây chằng bị đứt hoàn toàn và gây trật khớp.
Tai nạn lao động hoặc ngã từ trên cao
Trong môi trường lao động, nhất là xây dựng, công nhân có nguy cơ té ngã từ độ cao hoặc bị vật nặng đè vào chân. Khi đầu gối bị kẹt hoặc xoắn trong quá trình ngã, trục xương đùi và xương chày lệch khỏi vị trí, gây trật khớp. Đây thường là những trường hợp tổn thương phức tạp, đi kèm gãy xương hoặc tổn thương mạch máu.
Tăng cân quá mức kết hợp té ngã
Ở những người béo phì, trọng lượng cơ thể lớn tạo áp lực đáng kể lên khớp gối. Khi xảy ra té ngã hoặc va chạm, lực dồn lên gối càng lớn, khiến dây chằng và bao khớp dễ bị kéo giãn hoặc rách, từ đó dẫn đến trật khớp. Đây là lý do vì sao người thừa cân – béo phì có nguy cơ cao gặp các chấn thương khớp nặng nề hơn so với người bình thường.
Nguyên nhân khác ít gặp
-
Chấn thương thể thao đường phố: như tai nạn khi đi xe đạp địa hình, trượt patin.
-
Co giật hoặc ngã trong cơn động kinh: hiếm gặp nhưng có thể tạo lực xoắn mạnh.
-
Yếu tố bẩm sinh: ở một số ít trường hợp, cấu trúc giải phẫu bất thường làm khớp gối dễ mất vững và trật khi gặp va chạm nhẹ.
>> Xem thêm: Chi Phí Chụp MRI Đầu Gối Giá Bao Nhiêu? BHYT Có Chi Trả Không?
Triệu chứng trật khớp đầu gối
Trật khớp đầu gối thường gây ra những biểu hiện rõ rệt và nghiêm trọng:
-
Đau dữ dội, đột ngột: Xuất hiện ngay sau chấn thương, tăng mạnh khi cố gắng di chuyển hoặc chạm vào.
-
Khớp biến dạng: Gối bị lệch trục, mất hình dáng bình thường, có thể lệch ra trước, sau hoặc sang bên.
-
Mất khả năng vận động: Người bệnh không thể đứng, đi lại hay gập – duỗi gối như bình thường.
-
Sưng nề, tụ máu nhanh: Khớp gối nhanh chóng sưng to, căng cứng, kèm bầm tím lan xuống cẳng chân.
-
Dấu hiệu tổn thương mạch máu – thần kinh: Tê bì, mất cảm giác, mạch đập yếu hoặc mất ở bàn chân, cảnh báo biến chứng nặng nếu không xử trí kịp.
Nhìn chung, đây là tình trạng cấp cứu chấn thương, cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay để tránh nguy cơ hoại tử chi.
>> Xem thêm: Đau Đầu Gối Khi Chạy Bộ – Nguyên Nhân Cách Điều Trị
Làm gì khi bị trật khớp đầu gối?
Trật khớp đầu gối là tình trạng cấp cứu nghiêm trọng, nếu xử trí chậm trễ có thể gây tổn thương mạch máu, thần kinh và để lại di chứng nặng nề. Khi gặp chấn thương nghi ngờ trật khớp, người bệnh và người xung quanh cần thực hiện các bước sau:
Giữ nguyên tư thế, bất động khớp gối:
-
Tuyệt đối không cố gắng nắn chỉnh hay bẻ gối về vị trí ban đầu.
-
Sử dụng nẹp cứng, gỗ, bìa carton hoặc bất kỳ vật chắc chắn nào để cố định tạm thời khớp gối.
Chườm lạnh giảm sưng đau:
-
Đặt túi đá hoặc khăn lạnh lên vùng gối trong khoảng 15–20 phút.
-
Không chườm trực tiếp đá lạnh lên da trần để tránh bỏng lạnh.
Nâng cao chân bị thương:
-
Nếu có thể, kê gối hoặc khăn dưới cẳng chân để nâng cao hơn mặt tim.
-
Điều này giúp giảm chảy máu, hạn chế sưng nề.
Theo dõi tuần hoàn và cảm giác chi dưới:
-
Kiểm tra xem bàn chân có ấm, hồng và mạch mu chân còn đập hay không.
-
Nếu thấy lạnh, tím tái, tê bì → có thể đã tổn thương mạch máu, cần cấp cứu ngay.
Nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế:
-
Đưa người bệnh đến bệnh viện gần nhất có chuyên khoa chấn thương chỉnh hình.
-
Trong quá trình di chuyển, cần giữ cố định khớp gối, tránh rung lắc mạnh.
Phòng ngừa trật khớp đầu gối
Để hạn chế nguy cơ trật khớp đầu gối cũng như các chấn thương khớp khác, cần chú ý những biện pháp sau:
-
Khởi động kỹ trước khi tập luyện hoặc thi đấu: Các động tác làm nóng, kéo giãn cơ sẽ giúp khớp gối linh hoạt, giảm nguy cơ chấn thương do vận động đột ngột.
-
Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên khớp gối, khiến khớp dễ bị tổn thương hơn khi va chạm hoặc ngã.
-
Sử dụng dụng cụ bảo hộ: Khi tham gia thể thao có cường độ mạnh hoặc nguy cơ va chạm, nên dùng băng gối, nẹp gối hoặc các thiết bị bảo vệ chuyên dụng.
-
Tăng cường cơ quanh khớp gối, đặc biệt là cơ đùi: Các bài tập sức mạnh cho cơ tứ đầu đùi, gân kheo giúp khớp gối vững chắc hơn, hạn chế nguy cơ trật khớp.
Việc duy trì thói quen vận động hợp lý kết hợp chăm sóc sức khỏe tổng thể không chỉ giúp phòng ngừa trật khớp mà còn bảo vệ khớp gối lâu dài, tránh thoái hóa sớm.
>> Xem thêm: Địa Điểm Khám Cơ Xương Khớp Uy Tín Và Cách Phòng Tránh Bệnh Lý Về Cơ Xương Khớp
Kết luận
Trật khớp đầu gối tuy hiếm gặp nhưng là một chấn thương rất nguy hiểm, có thể gây tổn thương nặng nề cho dây chằng, mạch máu và thần kinh quanh khớp. Nếu không được xử trí kịp thời, bệnh nhân có nguy cơ để lại di chứng lâu dài, thậm chí mất chi. Việc nhận biết sớm triệu chứng, sơ cứu đúng cách và đến bệnh viện ngay là chìa khóa để bảo toàn chức năng khớp gối.
Bên cạnh đó, mỗi người nên chủ động phòng ngừa bằng cách tập luyện hợp lý, duy trì cân nặng, tăng cường cơ quanh khớp và sử dụng bảo hộ khi cần thiết. Sau khi điều trị, quá trình phục hồi chức năng đóng vai trò quyết định trong việc giúp bệnh nhân lấy lại khả năng vận động, trở lại sinh hoạt bình thường và hạn chế tái phát.
Nếu có dấu hiệu nghi ngờ trật khớp đầu gối, đừng chần chừ – hãy đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa xương khớp để được thăm khám và điều trị kịp thời.
