Loãng xương là bệnh nguy hiểm, diễn ra âm thầm, không có triệu chứng khi mới mắc, đến khi có dấu hiệu thì thường đã có biến chứng và dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng. Mắt thường không thể chẩn đoán chính xác được. Vì vậy cần có biện pháp chẩn đoán bệnh loãng xương hiệu quả. Vậy liệu chụp X-Quang có thể phát hiện được bệnh loãng xương không? Hãy cùng Phòng khám DrKnee tìm hiểu về phương pháp chẩn đoán bệnh loãng xương hiệu quả, an toàn nhất nhé.
Chụp X-Quang là gì?
Chụp X-Quang là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh sử dụng tia X năng lượng cao, giúp tạo ra hình ảnh rõ nét của hệ cơ xương và một số mô trong cơ thể. Nhờ đó, bác sĩ có thể chẩn đoán, theo dõi và điều trị nhiều bệnh lý, đặc biệt là các bệnh về xương khớp, tim mạch, hô hấp.
Cơ chế hoạt động của X-Quang
-
Tia X năng lượng cao được phát ra từ bóng phát tia, đi xuyên qua cơ thể.
-
Mô mềm, dịch cơ thể: Tia X xuyên qua dễ dàng, cho hình ảnh sáng.
-
Mô đặc như xương: Cản trở tia X, tạo hình ảnh tối hơn trên phim.
-
Qua hình ảnh thu lại, bác sĩ quan sát các cơ quan như tim, phổi, xương sườn, cột sống, mạch máu.
Hạn chế của X-Quang trong phát hiện loãng xương
Chụp X-Quang xương chỉ phát hiện được loãng xương rõ ràng khi mật độ xương đã giảm 30–40%, tức bệnh đã ở giai đoạn nặng.
-
Trong giai đoạn sớm, hình ảnh X-Quang có thể trông bình thường dù xương đã bắt đầu loãng.
-
Nguyên nhân: Khi mật độ xương mới giảm nhẹ, tia X vẫn bị cản trở gần như xương bình thường, dẫn đến khó phát hiện.
Lưu ý: Nhiều người loãng xương giai đoạn đầu chụp X-Quang vẫn không cho thấy bất thường, chỉ phát hiện khi làm thêm xét nghiệm chuyên biệt.
Có nên chụp X-Quang khi nghi ngờ loãng xương?
Chụp X-Quang vẫn cần thiết khi: đau nhức xương khớp, nghi ngờ gãy xương, thoái hóa khớp, theo dõi tiến triển của bệnh lý xương khớp.
Tuy nhiên, chụp X-Quang không đủ chính xác để chẩn đoán sớm loãng xương, vì vậy nếu nghi ngờ, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm chuyên sâu.
Đo mật độ xương – phương pháp chẩn đoán chính xác
Để chẩn đoán chính xác loãng xương, cần thực hiện đo mật độ xương (DEXA) – phương pháp được coi là tiêu chuẩn vàng:
-
Đo lường mật độ khoáng chất trong xương.
-
Phát hiện nguy cơ loãng xương ngay cả khi chưa có triệu chứng.
-
Giúp bác sĩ xây dựng kế hoạch điều trị và phòng ngừa kịp thời.
Ngoài ra, các xét nghiệm sinh hóa (như canxi, phospho, vitamin D…) có thể được thực hiện để đánh giá toàn diện tình trạng xương.
>> Xem thêm: Sử Dụng X Quang Thoái Hóa Khớp Gối Trong Phát Hiện Và Chuẩn Đoán
Những phương pháp được ứng dụng để đo mật độ xương
Hiện nay, có nhiều phương pháp được ứng dụng trong đo mật độ xương, bao gồm:
-
Phương pháp DEXA
-
Phương pháp siêu âm
-
Phương pháp micro MRI
-
Kỹ thuật chụp MSCT Scanner
-
Kỹ thuật CT Scan
Trong đó, hai phương pháp đo mật độ xương phổ biến nhất được các bác sĩ ứng dụng là DEXA và siêu âm, vì được đánh giá an toàn và cho kết quả chính xác cao. Hãy cùng DrKnee tìm hiểu chi tiết hai phương pháp này:
Phương pháp DEXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry)
Hiện nay, DEXA được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới trong chẩn đoán loãng xương, bởi phương pháp này ít gây nguy hiểm hơn các phương pháp khác như chụp X-Quang, vì lượng tia X chiếu trực tiếp vào cơ thể ít hơn.
-
DEXA là gì? Đây là phương pháp đo độ hấp thụ tia X hai nguồn năng lượng (dual energy X-ray absorptiometry), từ đó tính toán độ đậm đặc của xương – tức lượng khoáng chất có trong một thể tích xương nhất định.
-
Nguyên lý: Mô càng đặc (xương chắc) thì tia X càng khó xuyên qua. Đậm độ xương cao đồng nghĩa với xương chắc khỏe.
-
Vị trí đo chính: Háng và cột sống. Khi mật độ xương giảm ở một trong hai vị trí này, khả năng cao các nhóm xương khác cũng đã bị ảnh hưởng.
-
Thời gian đo: Quá trình quét mất khoảng 10–20 phút, tùy vị trí cần kiểm tra.
Ưu điểm DEXA: Chính xác, nhanh, ít tia X, phản ánh tốt nguy cơ loãng xương toàn thân.
Phương pháp siêu âm (Ultrasound)
Phương pháp siêu âm đo mật độ xương mới được ứng dụng gần đây nhưng đã thu hút sự chú ý của nhiều chuyên gia y tế, nhờ:
-
Thực hiện nhanh, không gây đau.
-
Không sử dụng nguồn phóng xạ (an toàn tuyệt đối cho cơ thể).
Nguyên tắc hoạt động:
-
Chùm tia siêu âm được chiếu trực tiếp vào vị trí đo, thường là vùng gót chân – nơi có xương bè với chu chuyển xương cao.
-
Sóng âm bị hấp thụ khác nhau tùy độ đặc xương, qua đó cho kết quả mật độ xương.
Lưu ý hạn chế:
-
Vì chỉ đo tại vị trí ngoại vi (gót chân), các chỉ số không phản ánh chính xác bằng DEXA.
-
Thay đổi mật độ xương ở gót chân thường xuất hiện muộn hơn so với cột sống, háng – hai vị trí dễ gãy do loãng xương.
-
Do đó, siêu âm chỉ phù hợp tầm soát ban đầu, không đủ để chẩn đoán xác định loãng xương.
>> Xem thêm: Triệu Chứng Loãng Xương – Những Điều Bạn Cần Biết
Tiêu chuẩn chẩn đoán loãng xương
Chẩn đoán loãng xương dựa trên chỉ số T-score, so sánh mật độ xương của bệnh nhân với mật độ xương của người trẻ khỏe mạnh (20-30 tuổi). Kết quả được phân loại:
| Chẩn đoán | Tiêu chuẩn T-score |
|---|---|
| Bình thường (Normal) | T-score > -1 |
| Thiếu xương (Osteopenia) | -2.5 < T-score ≤ -1 |
| Loãng xương (Osteoporosis) | T-score ≤ -2.5 |
| Loãng xương nghiêm trọng | Tiền sử gãy xương + T-score ≤ -2.5 |
Ghi nhớ: Không có phương pháp nào hoàn hảo tuyệt đối. Nên lựa chọn phương pháp dựa trên chỉ định của bác sĩ, kết hợp với tình trạng cụ thể và khả năng đáp ứng của người bệnh.
Nên đo mật độ xương bằng phương pháp nào?
-
Nếu cần chẩn đoán chính xác, đánh giá toàn diện, phương pháp DEXA là tiêu chuẩn vàng được các bác sĩ khuyên dùng.
-
Nếu cần tầm soát nhanh nguy cơ ban đầu, phương pháp siêu âm ngoại vi là lựa chọn an toàn, thuận tiện.
Liên hệ ngay DrKnee, với đội ngũ bác sĩ dày dạn kinh nghiệm, tận tâm tư vấn miễn phí, giúp bạn lựa chọn phương pháp đo mật độ xương phù hợp, phát hiện và điều trị loãng xương kịp thời. DrKnee chúc quý bạn đọc sống vui, sống khỏe, sống có ích!
