Đau Buốt Đầu Gối Nguyên Nhân Là Gì? Phương Pháp Điều Trị Và Phòng Ngừa

Đau buốt đầu gối là triệu chứng thường gặp ở nhiều độ tuổi, đặc biệt ở người lớn tuổi, người lao động nặng hoặc vận động viên. Cơn đau có thể đột ngột hoặc âm ỉ kéo dài, ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ nguyên nhân gây đau buốt đầu gối là gì, cách chẩn đoán ra sao và phương pháp điều trị nào hiệu quả.

Trong bài viết này, Dr Knee sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về hiện tượng đau buốt đầu gối từ góc nhìn chuyên môn y khoa.

Nguyên nhân gây đau buốt đầu gối

Thoái hóa khớp gối

Thoái hóa khớp gối là nguyên nhân hàng đầu gây ra cảm giác đau buốt, đặc biệt ở người trên 40 tuổi. Theo thời gian, sụn khớp – lớp mô đàn hồi bao phủ bề mặt đầu xương – bị mài mòn do ma sát lặp đi lặp lại trong quá trình vận động. Khi sụn mòn đi, hai đầu xương tiếp xúc trực tiếp với nhau, tạo ra lực ma sát lớn, kích hoạt phản ứng viêm và gây đau buốt sâu trong khớp.

• Ban đầu, cơn đau thường chỉ xuất hiện khi vận động nhiều như đi bộ xa, leo cầu thang hoặc đứng lâu.

• Về sau, đau có thể xuất hiện ngay cả khi nghỉ ngơi, nhất là vào ban đêm hoặc khi thay đổi thời tiết.

• Một số người còn nghe tiếng lạo xạo trong khớp, đi lại khó khăn, đầu gối mất linh hoạt.

• Ngoài ra, thoái hóa còn có thể kèm theo mọc gai xương, làm thu hẹp khe khớp và tăng áp lực nội khớp, khiến cơn đau buốt càng trở nên trầm trọng.

Viêm khớp dạng thấp hoặc viêm khớp nhiễm khuẩn

Đây là hai nhóm nguyên nhân liên quan đến tình trạng viêm cấp hoặc mạn tính tại khớp gối.

Viêm khớp dạng thấp (Rheumatoid arthritis):

• Là bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm vào màng hoạt dịch – lớp lót bên trong khớp.

• Gây đau buốt đầu gối, sưng to, kèm theo cứng khớp vào buổi sáng, thường kéo dài >30 phút.

• Bệnh tiến triển mạn tính, không được điều trị sớm sẽ dẫn đến phá hủy sụn và biến dạng khớp gối.

Viêm khớp nhiễm khuẩn (Septic arthritis):

• Xảy ra khi vi khuẩn (thường là tụ cầu) xâm nhập vào khớp qua máu hoặc từ vết thương hở.

• Cơn đau buốt dữ dội xuất hiện đột ngột, khớp sưng to, đỏ nóng rõ rệt.

• Người bệnh có thể kèm sốt cao, mệt mỏi toàn thân.

• Đây là tình trạng cấp cứu y khoa, cần được chẩn đoán và điều trị khẩn cấp để tránh hủy hoại khớp vĩnh viễn.

Chấn thương vùng gối

Đau buốt đầu gối cấp tính sau một tai nạn, té ngã hoặc va chạm thể thao thường là dấu hiệu của chấn thương cấu trúc trong khớp. Những tổn thương phổ biến bao gồm:

• Rách sụn chêm: Sụn chêm là lớp đệm giữa hai xương, giúp giảm ma sát. Khi bị rách, đặc biệt là do xoay gối đột ngột, sẽ gây đau buốt, cảm giác mắc kẹt khi gập – duỗi gối.

• Đứt dây chằng chéo trước/sau: Gây đau dữ dội, đầu gối mất ổn định, thường gặp trong chấn thương thể thao.

• Bong gân, trật khớp: Làm tổn thương mô mềm quanh khớp, gây sưng và đau nhói mỗi khi vận động.

Chấn thương không được xử lý đúng cách có thể dẫn đến thoái hóa sớm và ảnh hưởng chức năng vận động lâu dài.

Tràn dịch khớp gối

Tràn dịch khớp là hiện tượng tăng lượng dịch khớp bất thường do phản ứng viêm, thoái hóa hoặc chấn thương.

• Lượng dịch tăng gây áp lực lớn lên bao khớp và đầu xương, dẫn đến cảm giác đau buốt âm ỉ, đặc biệt khi co – duỗi gối hoặc gắng sức.

• Gối có thể bị sưng phồng, căng tức, da bóng và khó chạm vào được.

• Người bệnh thường cảm thấy nặng đầu gối, khó vận động linh hoạt.

Tràn dịch nếu kéo dài không điều trị sẽ dẫn đến hủy hoại sụn, tăng nguy cơ dính khớp hoặc nhiễm trùng.

Một số bệnh lý khác

Gout (Viêm khớp do tinh thể urat):

• Acid uric trong máu tăng cao sẽ kết tủa thành tinh thể sắc nhọn tại khớp gối.

• Gây đau buốt dữ dội, đột ngột, thường vào ban đêm, kèm theo sưng đỏ nóng tại khớp.

• Cơn gout cấp có thể khiến bệnh nhân không thể chạm vào khớp do đau quá mức.

Hoại tử vô mạch (Avascular necrosis):

• Do thiếu máu nuôi dẫn đến chết mô xương dưới sụn, hay gặp ở người dùng corticoid kéo dài hoặc rối loạn đông máu.

• Gây đau âm ỉ hoặc buốt từng cơn, tăng nặng khi đứng lâu hoặc đi lại nhiều.

• Khớp gối mất linh hoạt, dễ lạo xạo khi vận động.

U xương hoặc u phần mềm quanh khớp:

• Các khối u lành (như u xương, nang hoạt dịch) hay ác tính (sarcoma) có thể chèn ép vào khớp, dây chằng hoặc thần kinh.

• Biểu hiện: Đau âm ỉ kéo dài, có thể lan, không giảm khi nghỉ ngơi.

• Giai đoạn muộn có thể thấy khối u sờ được, kèm theo sưng nề hoặc biến dạng.

Triệu chứng cần chú ý khi bị đau buốt đầu gối

Để nhận biết sớm và phân biệt đau buốt đầu gối với các dạng đau khớp thông thường khác, người bệnh cần lưu ý các dấu hiệu sau:

Đau buốt sâu trong khớp:

• Cảm giác đau buốt từ trong ra ngoài, như bị chích kim, đặc biệt rõ khi vận động, leo cầu thang, đứng lâu hoặc đổi tư thế đột ngột.

• Vị trí đau thường tập trung ở khe khớp trong hoặc ngoài, đôi khi lan ra mặt trước gối hoặc xuống cẳng chân.

• Ở giai đoạn sớm, đau có thể xuất hiện thoáng qua, dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên khi bệnh tiến triển, đau liên tục và tăng dần, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt.

Sưng, nóng đỏ, hạn chế vận động:

• Gối sưng lên do viêm hoặc tràn dịch, khiến người bệnh cảm thấy căng tức, nặng nề.

• Da vùng gối có thể ấm nóng khi chạm vào, đặc biệt trong viêm cấp tính hoặc gout.

• Tầm vận động bị giới hạn rõ rệt: khó gập hoặc duỗi hết gối, gây cảm giác cứng khớp, đặc biệt vào buổi sáng.

Có tiếng lạo xạo, lục khục trong khớp:

• Khi vận động gối, người bệnh có thể nghe thấy tiếng kêu “lạo xạo”, “lục cục” hoặc “rắc rắc”.

• Đây là dấu hiệu cho thấy mất độ trơn nhẵn của sụn khớp, có thể do thoái hóa, rách sụn chêm hoặc lệch trục khớp.

• Ở người trẻ tuổi có tiếng kêu nhưng không kèm đau thì có thể là hiện tượng sinh lý, nhưng nếu có đau buốt kèm theo tiếng lạo xạo thì cần được kiểm tra kỹ lưỡng.

Cảm giác yếu chân, đứng không vững:

• Khi dây chằng hoặc cơ quanh khớp yếu đi (do chấn thương hoặc thoái hóa), khớp gối mất khả năng chịu lực và ổn định.

• Người bệnh thường mô tả là “gối như muốn sụm xuống”, mất tự tin khi đi bộ, dễ vấp ngã hoặc phải vịn vào vật để

Phương pháp chẩn đoán

Để xác định chính xác nguyên nhân gây đau buốt đầu gối, bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành:

Khám lâm sàng:

• Đánh giá mức độ sưng, tầm vận động, dấu hiệu tràn dịch hoặc mất vững khớp.

• Kiểm tra các điểm đau đặc hiệu.

Cận lâm sàng:

• Chụp X-quang: Đánh giá cấu trúc xương, thoái hóa, gai xương.

• Siêu âm khớp: Phát hiện tràn dịch, viêm bao hoạt dịch.

• Chụp MRI: Phát hiện tổn thương sụn, dây chằng, sụn chêm.

• Xét nghiệm máu: Tầm soát viêm khớp tự miễn, gout, nhiễm trùng.

Điều trị đau buốt đầu gối hiệu quả

Tùy nguyên nhân và mức độ tổn thương, phương pháp điều trị có thể bao gồm:

Điều trị nội khoa:

• Thuốc giảm đau, kháng viêm NSAIDs (Paracetamol, Meloxicam…)

• Thuốc giãn cơ, giảm phù nề

• Thuốc điều trị nền cho bệnh lý tự miễn (DMARDs, thuốc sinh học)

Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng:

• Điện trị liệu, siêu âm trị liệu giúp giảm đau, chống viêm.

• Tập cơ vùng đùi, khớp gối để hỗ trợ và giảm tải lên khớp.

• Kéo giãn khớp hoặc nắn chỉnh tư thế khi có lệch trục.

Can thiệp xâm lấn:

• Tiêm nội khớp: Hyaluronic acid (HA), corticoid, PRP giúp bôi trơn và chống viêm.

• Hút dịch khớp khi tràn dịch nhiều.

• Phẫu thuật khi có đứt dây chằng, rách sụn chêm lớn, hoặc thoái hóa giai đoạn cuối cần thay khớp.

Biện pháp hỗ trợ và phòng ngừa đau buốt đầu gối

Để giảm nhẹ triệu chứng và phòng ngừa tái phát tình trạng đau buốt đầu gối, người bệnh nên kết hợp nhiều phương pháp hỗ trợ chủ động trong sinh hoạt hằng ngày và chăm sóc sức khỏe tổng thể. Dưới đây là những biện pháp được các chuyên gia cơ xương khớp khuyến nghị:

Kiểm soát cân nặng hợp lý

Thừa cân là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây thoái hóa và đau khớp gối. Chỉ cần tăng 1kg trọng lượng cơ thể cũng có thể tạo thêm từ 3–4kg áp lực lên khớp gối mỗi khi bước đi.

Việc giảm cân sẽ giúp:

• Giảm tải trọng cơ học lên khớp.

• Giảm viêm nội sinh do mô mỡ tiết ra.

• Tăng hiệu quả phục hồi khớp sau điều trị.

Nên kết hợp chế độ ăn lành mạnh (giảm đường, tinh bột xấu, chất béo bão hòa) và vận động vừa phải.

Hạn chế tư thế gây áp lực lên khớp gối

Ngồi xổm, quỳ gối lâu, leo cầu thang nhiều lần/ngày đều là những tư thế tạo áp lực trực tiếp lên khớp gối, làm tăng ma sát và tổn thương sụn khớp.

Người có tiền sử đau khớp gối nên:

• Thay đổi thói quen sinh hoạt (sử dụng ghế cao khi ngồi).

• Hạn chế mang vác nặng, đặc biệt khi phải đi lên dốc hoặc cầu thang.

Duy trì thói quen vận động hợp lý

Tập luyện nhẹ nhàng, đúng cách giúp tăng tuần hoàn máu, duy trì độ linh hoạt khớp và tăng sức mạnh cơ đùi – cơ quanh gối.

Một số môn thể thao phù hợp cho người đau khớp gối:

• Đi bộ trên mặt phẳng mềm như sân cỏ, thảm tập.

• Đạp xe tĩnh tại chỗ, không gập gối quá 90 độ.

• Bơi lội: giảm áp lực trọng lượng nhờ môi trường nước.

• Tập yoga cơ bản: chú trọng kiểm soát tư thế và hít thở đúng.

Lưu ý: Tránh tập nặng, xoay vặn gối mạnh hoặc các bài nhảy bật cao gây sốc lực lên khớp.

Chườm lạnh và chườm ấm đúng thời điểm

• Chườm lạnh được khuyến khích khi khớp gối đang sưng đau cấp tính (sau chấn thương, đau sau vận động nặng). Tác dụng: giảm sưng nề, gây tê tạm thời, làm dịu cơn đau.

• Chườm ấm thích hợp cho các trường hợp đau mạn tính, cứng khớp buổi sáng hoặc khi thời tiết lạnh. Tác dụng: Giãn cơ, tăng tuần hoàn máu quanh khớp, hỗ trợ phục hồi mô mềm quanh gối.

• Mỗi lần chườm nên kéo dài từ 10–15 phút, lặp lại 2–3 lần/ngày nếu cần.

Bổ sung dưỡng chất cho sụn và xương

Các dưỡng chất cần thiết cho khớp gối bao gồm:

• Canxi & Vitamin D: Tăng mật độ xương, giảm nguy cơ loãng xương và vi chấn thương xương dưới sụn.

• Collagen type II không biến tính: Hỗ trợ tái tạo sụn khớp, duy trì tính đàn hồi.

• Omega-3, Glucosamine, Chondroitin: Giảm viêm khớp, tăng cường lớp dịch khớp và tái tạo mô liên kết.

Có thể bổ sung qua chế độ ăn uống tự nhiên hoặc dùng thực phẩm chức năng theo chỉ định bác sĩ.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Việc trì hoãn thăm khám có thể khiến tình trạng đau buốt đầu gối tiến triển nặng và gây ra các biến chứng khó phục hồi. Người bệnh nên chủ động đến cơ sở y tế chuyên khoa nếu có các dấu hiệu sau:

• Cơn đau kéo dài trên 5–7 ngày không thuyên giảm dù đã nghỉ ngơi hoặc dùng thuốc giảm đau thông thường.

• Đầu gối sưng to, nóng đỏ, không gập – duỗi được như bình thường.

• Cảm giác yếu chân, bước đi không vững, như “khớp bị rời ra”.

• Có tiền sử chấn thương thể thao, ngã đập gối, hoặc bệnh khớp mạn tính (thoái hóa, gout…).

• Sốt, mệt mỏi, đau nhiều về đêm, nghi ngờ viêm khớp nhiễm khuẩn.

Tại Dr Knee – Chuyên sâu điều trị thoái hóa khớp gối, chúng tôi có đầy đủ hệ thống chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm chuyên sâu và phác đồ điều trị cá thể hóa, giúp người bệnh phục hồi nhanh và tránh tái phát.