Thoái hóa khớp gối là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đau nhức và hạn chế vận động ở người trung niên và cao tuổi. Khi lớp sụn khớp bị bào mòn theo thời gian, khớp gối trở nên kém linh hoạt, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày. Trong số các phương pháp điều trị hiện nay, kỹ thuật kích thích tủy xương nổi bật nhờ khả năng kích hoạt quá trình tái tạo sụn tự nhiên của cơ thể.
Vậy phương pháp này được thực hiện như thế nào và mang lại hiệu quả ra sao? Cùng DrKnee tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.
Nội soi kích thích tủy xương là gì?
Nội soi khớp gối là một kỹ thuật hiện đại, camera nhỏ bằng nguồn sáng lạnh sẽ được đưa vào khớp gối của bệnh nhân. Trước tiên, bệnh nhân sẽ được gây tê, tuỳ thuộc vào chỉ định mà sẽ lựa chọn kỹ thuật gây tê phù hợp. Sau đó, phẫu thuật viên sẽ tiến hành rạch một lỗ nhỏ trên da để đưa được camera vào khớp gối người bệnh.
Nhiệm vụ của camera là sẽ quay lại toàn bộ hình ảnh cấu trúc ở bên trong khớp gối. Hình ảnh sẽ được nhìn thấy thông qua một màn hình với độ phóng đại tùy chỉnh. Qua đó giúp các kỹ thuật viên kiểm tra và đưa ra được hướng xử trí, điều trị phù hợp với những tổn thương bên trong khớp gối.
Nội soi kích thích tạo tổn thương dưới sụn (Microfractures-MF) là kĩ thuật kích thích tuỷ xương được giới thiệu vào năm 1997 bởi Steadman và cộng sự. Phương pháp điều trị này sử dụng khả năng của chính cơ thể và cung cấp môi trường dồi dào để tái tạo mô trên bề mặt sụn. Đây là một thủ thuật phổ biến để điều trị sụn đầu gối bị tổn thương.
>> Xem thêm: Hướng Điều Trị Thoái Hóa Khớp Gối Giúp Giảm Đau Và Phục Hồi Vận Động
Triệu chứng có thể điều trị bằng nội soi kích thích tủy xương
Các dấu hiệu và triệu chứng của chấn thương sụn khớp có thể điều trị được bằng kỹ thuật nội soi kích thích tủy xương:
- Sưng tấy từng đợt: các mảnh vỡ trong đầu gối có thể khiến xảy ra sưng tấy
- Đau: đau khi đi bộ hay leo cầu thang có thể kéo dài
- Cứng khớp: các mảnh sụn lỏng lẻo có thể bị mắc vào khớp, khiến cho đầu gối bị cứng hoặc khiến hạn chế trong cử động.
- Tiếng ồn: Đầu gối có thể phát ra tiếng động (gọi là tiếng lạo xạo) khi cử động
Phương pháp này được thực hiện như thế nào?
Bác sĩ phẫu thuật sẽ thực hiện các bước như sau:
Tạo đường mổ nhỏ: Bác sĩ tiến hành rạch một đường khoảng 6mm trên vùng da đầu gối của bệnh nhân.
Đưa thiết bị nội soi vào khớp:
- Qua vết rạch, bác sĩ đưa vào một ống dài và mỏng có gắn camera ở đầu – gọi là ống nội soi.
- Nhờ đó, bác sĩ có thể quan sát trực tiếp cấu trúc bên trong khớp gối và thực hiện các thao tác chính xác.
Xử lý vùng tổn thương:
- Bác sĩ làm sạch vùng sụn bị tổn thương, bộc lộ lớp xương dưới sụn.
- Các mảnh sụn còn lại nhưng không bám chắc sẽ được loại bỏ đến ranh giới sụn lành.
Tạo lỗ kích thích tủy xương
Sử dụng dùi nhọn hoặc mũi khoan chuyên dụng, bác sĩ tạo ra nhiều lỗ nhỏ trên bề mặt xương dưới sụn.
- Khoảng cách giữa các lỗ: 3–4 mm
- Độ sâu: khoảng 4 mm
Mục đích là để mở đường cho máu và dịch tủy xương chảy ra, mang theo các tế bào gốc tự thân có khả năng hình thành sụn mới, thay thế phần mô đã hư hỏng.
Bệnh nhân sẽ không cảm thấy đau trong quá trình phẫu thuật. Các loại gây tê thường được sử dụng trong nội soi kích thích tủy xương bao gồm:
- Gây tê cục bộ: Bệnh nhân sẽ được gây tê ở vùng đầu gối
- Gây tê tủy sống: Thuốc tê được tiêm vào một khoảng trống trong cột sống của bệnh nhân. Lúc này bệnh nhân sẽ tỉnh táo, nhưng sẽ không thể cảm thấy bất cứ thứ gì bên dưới thắt lưng của mình.
- Gây tê vùng: Thuốc tê sẽ được tiêm vào vùng đùi và háng, phần dưới chân và đầu gối sẽ bị tê sau khi tiêm
- Gây mê toàn thân
Các bộ dụng cụ để kích thích tuỷ (Micro fracture)
Theo hướng dẫn quy trình phẫu thuật của Bộ Y Tế, các dụng cụ gồm có:
- Garo chặng máu ở đùi
- Bơm nước
- Camera và optic (nguồn sáng quang học)
- Dao đốt điện (ArthroCare)
- Dao mài (Shaver)
- Các dụng cụ phẫu thuật nội soi (Hook, phanh kẹp, cắt…)
Chỉ định của thủ thuật
Thủ thuật được chỉ định cho các trường hợp thoái hoá khớp gối nhẹ, áp dụng chủ yếu cho những thoái hoá khớp gối thứ phát sau chấn thương, có vùng khuyết sụn nhỏ (<4cm2), thường gặp ở người trẻ.
Mục tiêu của phẫu thuật này là ngăn ngừa hoặc làm chậm quá trình tổn thương sụn. Điều này sẽ giúp ngăn ngừa viêm khớp gối. Nó có thể giúp bạn trì hoãn nhu cầu thay khớp gối một phần hoặc toàn bộ. Thủ thuật này cũng được sử dụng để điều trị đau đầu gối do chấn thương sụn.
Chỉ định chung cho thủ thuật
- Bệnh nhân bị khiếm khuyết toàn bộ chiều dày (mất sụn khớp đến tận xương) ở vùng chịu trọng lượng giữa xương đùi và xương chày
- Bệnh nhân có sụn không ổn định bao phủ xương bên dưới
- Bệnh nhân bị thoái hoá khớp gối có đầu gối thẳng hàng
Yếu tố cân nhắc khi thực hiện thủ thuật
- Tuổi của bệnh nhân
- Bệnh nhân có chân vòng kiềng có thể không phù hợp với thủ thuật này
Thủ thuật không được khuyến cáo ở những bệnh nhân:
- Bệnh nhân lớn tuổi ( > 65 tuổi) có thể gặp khó khăn trong việc sử dụng nạng và quá trình phục hồi
- Bệnh nhân không sẵn sàng tuân thủ theo phác đồ phục hồi chức năng sau thủ thuật
Ưu điểm của thủ thuật
Kỹ thuật nội soi kích thích tủy xương là một phương pháp điều trị nội soi khớp hiệu quả đối với các tổn thương sụn chêm toàn bộ độ dày khớp và các khớp có tổn thương thoái hoá.
Kỹ thuật này giúp tiết kiệm chi phí điều trị với kỹ thuật đơn giản, tỷ lệ để lại bệnh tật sau thủ thuật thấp, sau thủ thuật có thể áp dụng các biện pháp điều trị khác. Vết nứt vi mô không làm thay thế mô mà thay vào đó thì những vết nứt vi mô giúp giải phóng các tế bào gốc tủy xương làm phục hồi sụn khớp.
Những nghiên cứu về hiệu quả của thủ thuật
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nội soi kích thích tủy xương mang lại hiệu quả rõ rệt trong điều trị các tổn thương ở bệnh nhân gãy xương kèm thoái hóa khớp gối. Khi được thực hiện đúng kỹ thuật và kết hợp với chương trình phục hồi chức năng bài bản, phương pháp này giúp:
- Cải thiện chức năng khớp
- Giảm đáng kể các triệu chứng đau nhức
- Tăng khả năng trở lại chơi thể thao, kể cả ở cấp độ chuyên nghiệp
Tỷ lệ thành công ghi nhận lên đến 80% trong việc cải thiện tình trạng đau và vận động.
Ngoài ra, nội soi kích thích tủy xương có thể được:
-
Áp dụng bổ trợ cho các phương pháp điều trị khác
-
Đơn lẻ thực hiện nếu chỉ phát hiện tổn thương bề mặt sụn khi nội soi
Kết quả điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
-
Mức độ tuân thủ phục hồi chức năng của bệnh nhân
-
Sự căn chỉnh trục khớp gối
-
Độ sâu và kích thước tổn thương sụn khớp
Nhược điểm của thủ thuật
Nhiều nghiên cứu đã thực hiện nội soi kiểm tra sau 8–12 tháng điều trị, kết hợp sinh thiết mô bệnh học, cho thấy rằng phần sụn mới hình thành không hoàn toàn giống sụn khớp bình thường, mà chủ yếu là sụn xơ.
Đặc điểm của sụn xơ:
- Mật độ tế bào sụn thưa thớt
- Chất căn bản chứa nhiều sợi xơ
- Hàm lượng collagen type II thấp
=> Vì vậy, sụn xơ kém bền vững, dễ bong tróc hoặc gãy nứt, dẫn đến tình trạng tái phát đau sớm ở bệnh nhân.
Những nhược điểm cụ thể của thủ thuật:
- Sụn bị phá hủy theo thời gian: Sụn xơ được tạo ra sau phẫu thuật không bền chắc như sụn nguyên bản, dễ bị tổn thương hoặc thoái hóa sớm.
- Tổn thương lan rộng theo thời gian: Khi vùng sụn yếu không được bảo vệ, quá trình thoái hóa có thể lan rộng, khiến bệnh nhân gia tăng triệu chứng và mức độ đau nhức.
- Tăng độ cứng khớp gối: Do sự thay đổi cấu trúc mô sụn và phản ứng của tổ chức xung quanh sau phẫu thuật.
Những lưu ý khi thực hiện thủ thuật
Trước khi thực hiện:
Thông báo với bác sĩ những loại thuốc đang dùng, kể cả những thuốc có nguồn gốc từ thiên nhiên, thực phẩm chức năng
Trong 2 tuần trước khi phẫu thuật:
- Hạn chế sử dụng rượu bia
- Ngưng hút thuốc vì hút thuốc có thể làm chậm quá trình làm lành vết thương và xương
Sau khi phẫu thuật
Sau khi mổ, vật lý trị liệu có thể bắt đầu ngay. Các bài tập sẽ được tăng cường để bệnh nhân có thể cử động đầu gối trở lại. Các bài tập có thể giúp cho sụn mới lành tốt hơn. Tuy nhiên không được tỳ đè lên đầu gối trong vòng 4-6 tuần. Các bài tập vật lý trị liệu và tập thể dục tại nhà cần được thực hiện trong 3 đến 6 tháng sau khi phẫu thuật.
Video về thủ thuật: https://www.ypo.education/orthopaedics/knee/microfracture-t227/video/
Hy vọng với những thông tin mà phòng khám DrKnee sẽ giúp cho bạn đọc có thêm kiến thức và lựa chọn về các thủ thuật trong điều trị thoái hóa khớp gối. Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc cần tư vấn điều trị thoái hóa khớp gối, đừng ngần ngại hãy liên hệ cho chúng tôi qua số website drknee.vn hoặc để lại thông tin, chúng tôi sẽ liên hệ trong thời gian sớm nhất.
Tài liệu tham khảo:
- Chuyên sâu điều trị thoái hóa khớp gối – DrKnee
- https://www.thesteadmanclinic.com/patient-education/knee/microfracture-technique
- https://medlineplus.gov/ency/article/007255.htm
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4297044/
- https://www.vinmec.com/vi/tin-tuc/thong-tin-suc-khoe/suc-khoe-tong-quat/phau-thuat-noi-soi-khoan-kich-thich-tuy/
