Viêm khớp vảy nến (Psoriatic Arthritis – PsA) là bệnh lý mạn tính kết hợp giữa vảy nến và viêm khớp, gây ảnh hưởng đến da, móng và các khớp. Ước tính khoảng 30% người mắc vảy nến sẽ tiến triển thành viêm khớp vảy nến. Nếu không điều trị sớm, bệnh có thể gây biến dạng khớp, tàn phế và giảm chất lượng cuộc sống. Cùng Drknee tìm hiểu tổng quan về viêm khớp vảy nến.
Viêm khớp vảy nến là gì?
Viêm khớp vảy nến là một dạng viêm khớp mãn tính liên quan đến bệnh vảy nến, đặc trưng bởi tình trạng viêm ở khớp, gân, dây chằng, cùng các biểu hiện ngoài da như mảng vảy, tổn thương móng.
Bệnh có thể khởi phát ở bất kỳ độ tuổi nào, phổ biến nhất ở độ tuổi 30-50. Viêm khớp vảy nến có nhiều thể lâm sàng khác nhau, từ nhẹ đến nặng, dễ bị nhầm lẫn với viêm khớp dạng thấp hoặc các bệnh khớp khác.
Nguyên nhân gây viêm khớp vảy nến
Cho đến nay, nguyên nhân chính xác vẫn chưa rõ, nhưng các yếu tố sau được cho là liên quan:
-
Di truyền: Khoảng 40% người bệnh có người thân mắc vảy nến hoặc viêm khớp vảy nến.
-
Rối loạn miễn dịch: Hệ miễn dịch tấn công nhầm mô khớp và da.
-
Yếu tố môi trường: Nhiễm trùng, chấn thương khớp, stress… có thể kích hoạt bệnh ở người có yếu tố di truyền.
-
Tình trạng vảy nến da: Tổn thương da lan rộng, đặc biệt ở móng, làm tăng nguy cơ bị viêm khớp.
Triệu chứng viêm khớp vảy nến
Triệu chứng đa dạng, có thể khác nhau ở mỗi người, bao gồm:
-
Đau khớp: Đau ở một hoặc nhiều khớp (ngón tay, ngón chân, đầu gối, cổ tay…), cứng khớp buổi sáng kéo dài trên 30 phút.
-
Sưng khớp: Ngón tay, ngón chân sưng to dạng “ngón xúc xích” (dactylitis).
-
Đau gân, điểm bám gân: Đau gót chân, khuỷu tay, đầu gối.
-
Tổn thương da vảy nến: Mảng đỏ, vảy bạc ở da đầu, khuỷu tay, đầu gối.
-
Tổn thương móng: Rỗ móng, dày móng, tách móng.
-
Biến dạng khớp: Giai đoạn muộn có thể gây cong vẹo, mất chức năng vận động.
>> Xem thêm: Chi Tiết Biểu Hiện Và Chẩn Đoán Viêm Khớp Dạng Thấp Theo Triệu Chứng Đặc Trưng
Các thể viêm khớp vảy nến
Theo phân loại của Hội Thấp khớp học Mỹ (ACR), viêm khớp vảy nến được chia thành 5 thể lâm sàng chính. Việc nhận biết chính xác từng thể giúp bác sĩ đánh giá mức độ nặng của bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Viêm khớp vảy nến thể đối xứng
Đặc điểm chính của thể này là tình trạng viêm xuất hiện ở các khớp hai bên cơ thể một cách đối xứng, tương tự như viêm khớp dạng thấp.
Ví dụ: nếu ngón tay bên phải bị sưng đau, thì ngón tương ứng bên trái cũng có thể bị ảnh hưởng. Thể này thường tiến triển mạn tính, có nguy cơ dẫn đến biến dạng khớp nếu không điều trị sớm.
Viêm khớp vảy nến thể không đối xứng
Đây là thể phổ biến nhất, chiếm khoảng 70% trường hợp. Tình trạng viêm xuất hiện ở một vài khớp, thường là khớp lớn (đầu gối, mắt cá chân) hoặc khớp nhỏ (ngón tay, ngón chân), nhưng không có tính chất đối xứng giữa hai bên cơ thể. Người bệnh có thể cảm thấy sưng đau bất thường ở một khớp bất kỳ, dễ bị nhầm với viêm khớp phản ứng hoặc gout.
Viêm khớp vảy nến thể ngón xa (DIP)
Thể ngón xa đặc trưng bởi tổn thương tại các khớp liên đốt xa (DIP), tức là các khớp gần móng tay, móng chân. Kèm theo đó, người bệnh thường có biến đổi móng rõ rệt như móng dày, móng bị lõm, móng tách khỏi nền. Thể này dễ bị bỏ sót do triệu chứng khớp không rõ ràng trong giai đoạn đầu.
>> Xem thêm: Đau Đầu Gối Nhưng Không Sưng – Cảnh Báo Căn Bệnh Nguy Hiểm
Viêm khớp vảy nến thể cột sống (trục)
Còn gọi là viêm cột sống vảy nến, thể này thường gây đau và cứng ở vùng thắt lưng, cột sống thắt lưng hoặc cột sống cổ, có thể kèm viêm khớp cùng chậu. Biểu hiện lâm sàng gần giống với viêm cột sống dính khớp, dễ gây nhầm lẫn. Người bệnh thường cảm thấy đau lưng kéo dài, cứng lưng buổi sáng, giảm đau khi vận động.
Viêm khớp vảy nến thể phá hủy (arthritis mutilans)
Đây là thể hiếm gặp nhưng nặng nhất, chiếm khoảng 5% tổng số ca. Đặc trưng bởi tình trạng phá hủy khớp nhanh chóng, dẫn đến biến dạng khớp nghiêm trọng, mất khả năng vận động, ngón tay ngắn lại (hiện tượng “telescoping fingers”). Nếu không điều trị kịp thời, thể này gây tàn phế suốt đời, ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống.
Lưu ý: Một người bệnh có thể xuất hiện đặc điểm của nhiều thể viêm khớp vảy nến cùng lúc, hoặc thể này chuyển sang thể khác trong quá trình tiến triển bệnh. Do đó, việc chẩn đoán và theo dõi định kỳ với bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp là rất cần thiết để quản lý bệnh hiệu quả.
>> Xem thêm: Tìm Hiểu Về Một Số Loại Thuốc Chống Viêm Trị Đau Đầu Gối Tốt Nhất
Biến chứng của viêm khớp vảy nến
Nếu không điều trị sớm và đúng cách, bệnh có thể dẫn đến:
-
Biến dạng khớp, mất chức năng vận động.
-
Tổn thương mắt: Viêm màng bồ đào, giảm thị lực.
-
Tăng nguy cơ tim mạch, đái tháo đường, hội chứng chuyển hóa do tình trạng viêm mạn tính.
-
Tổn thương tâm lý: Tự ti, trầm cảm, giảm chất lượng sống.
Chẩn đoán viêm khớp vảy nến
Chẩn đoán viêm khớp vảy nến dựa trên:
Lâm sàng: Khớp sưng đau kèm tổn thương vảy nến ở da hoặc móng.
Cận lâm sàng:
-
Xét nghiệm viêm: CRP, tốc độ lắng máu tăng.
-
Yếu tố thấp khớp RF và anti-CCP âm tính (giúp phân biệt với viêm khớp dạng thấp).
-
Hình ảnh X-quang/CT/MRI: Tổn thương ăn mòn xương, tân tạo xương đặc trưng.
Hiện không có xét nghiệm đặc hiệu, chẩn đoán chủ yếu dựa vào lâm sàng kết hợp loại trừ các bệnh khớp khác.
>> Xem thêm: Đầu Gối Không Thể Duỗi Thẳng Được: Điểm Mặt 6 Nguyên Nhân Chính
Điều trị viêm khớp vảy nến
Nguyên tắc điều trị viêm khớp vảy nến: kiểm soát viêm, giảm đau, bảo vệ khớp, cải thiện chất lượng sống.
Các phương pháp chính:
-
Thuốc giảm đau, kháng viêm NSAIDs: Giảm triệu chứng sưng, đau.
-
Thuốc DMARDs: Methotrexate, Leflunomide, Sulfasalazine – làm chậm tiến triển bệnh.
-
Thuốc sinh học (biologics): Anti-TNF (Etanercept, Infliximab…), IL-17, IL-12/23 – dành cho trường hợp nặng, kháng trị.
-
Corticoid: Dùng ngắn hạn trong đợt bùng phát nặng.
-
Vật lý trị liệu, phục hồi chức năng: Giúp duy trì chức năng khớp, hạn chế cứng khớp.
-
Điều trị tổn thương da vảy nến: Kết hợp kem bôi corticoid, thuốc uống hoặc sinh học.
-
Điều chỉnh lối sống: Giảm cân (nếu thừa cân), tránh stress, tập luyện đều đặn, bỏ hút thuốc.
Cách phòng ngừa viêm khớp vảy nến tiến triển nặng
Điều trị sớm ngay khi xuất hiện triệu chứng khớp ở người có vảy nến
Người bị vảy nến da cần đặc biệt lưu ý các dấu hiệu sưng đau khớp, cứng khớp buổi sáng, ngón tay hoặc ngón chân sưng phồng… Khi nhận thấy các triệu chứng này, cần đến khám bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp càng sớm càng tốt. Việc chẩn đoán và điều trị ngay từ giai đoạn đầu giúp kiểm soát viêm hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ biến dạng khớp về sau.
Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp
Nhiều bệnh nhân tự ý ngưng thuốc khi thấy triệu chứng giảm, dẫn đến tái phát và bệnh trở nên khó kiểm soát hơn. Tuân thủ đầy đủ hướng dẫn của bác sĩ, dùng thuốc đúng liều, đủ thời gian là yếu tố then chốt để phòng ngừa tiến triển nặng và biến chứng.
Kiểm soát tốt bệnh vảy nến da
Tổn thương vảy nến ngoài da không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn làm tăng nguy cơ khởi phát hoặc bùng phát viêm khớp. Do đó, người bệnh cần điều trị phối hợp cả vảy nến da lẫn viêm khớp theo phác đồ, không được bỏ qua chăm sóc tổn thương da, bao gồm: sử dụng thuốc bôi, thuốc uống hoặc thuốc sinh học nếu cần thiết.
Khám định kỳ để điều chỉnh thuốc phù hợp
Bệnh viêm khớp vảy nến có thể tiến triển âm thầm hoặc thay đổi mức độ nặng nhẹ theo thời gian. Việc tái khám định kỳ 3-6 tháng/lần (hoặc theo lịch hẹn của bác sĩ) giúp bác sĩ đánh giá đáp ứng điều trị, phát hiện sớm biến chứng, đồng thời kịp thời điều chỉnh phác đồ thuốc để đạt hiệu quả tối ưu.
Duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục nhẹ nhàng để duy trì độ dẻo dai khớp
Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên các khớp, khiến triệu chứng viêm khớp vảy nến trở nên trầm trọng hơn và đẩy nhanh quá trình tổn thương khớp. Người bệnh nên duy trì cân nặng ở mức lý tưởng thông qua chế độ ăn uống khoa học, hạn chế đường, mỡ, tăng rau xanh, trái cây. Bên cạnh đó, nên tập các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội, vật lý trị liệu để duy trì độ linh hoạt của khớp, giảm cứng khớp, đồng thời nâng cao sức khỏe tổng thể.
Viêm khớp vảy nến sống được bao lâu?
Viêm khớp vảy nến không làm giảm tuổi thọ đáng kể nếu được điều trị sớm, kiểm soát tốt, nhưng có thể gây suy giảm chất lượng sống. Biến chứng tim mạch do viêm mạn tính là nguyên nhân chính làm giảm tuổi thọ nếu không kiểm soát bệnh.
Viêm khớp vảy nến là bệnh lý cần được phát hiện và điều trị sớm để ngăn ngừa biến chứng nặng, bảo tồn chức năng khớp và cải thiện chất lượng sống. Nếu bạn hoặc người thân có biểu hiện khớp sưng đau kèm vảy nến, hãy thăm khám chuyên khoa cơ xương khớp để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
