Thoái hóa khớp háng là một bệnh lý mạn tính phổ biến hiện nay. Việc phát hiện và điều trị sớm giúp làm chậm quá trình tiến triển của bệnh và hạn chế việc phải thay toàn bộ khớp háng. Do đó việc nghiên cứu các phương pháp điều trị trong giai đoạn sớm đã và đang được triển khai tại nhiều nơi trên thế giới. Phương pháp áp xương mào chậu có xuống mạch đã cho thấy hiệu quả điều trị cao. Hay cùng Phòng khám DrKnee tìm hiểu về phương pháp này nhé!
Áp xương mào chậu có cuống mạch là gì ?
Phương pháp áp xương mào chậu có cuống mạch là một trong các phương pháp ghép xương tự thân mà nguồn xương được lấy từ chính bệnh nhân chủ yếu từ xương mào chậu, xương mác…
Xương mào chậu có cuống mạch là phần xương xốp được lấy từ xương mào chậu có kèm theo mạch máu nuôi, mạch máu nuôi ở đây thường là cuống động mạch mũ chậu sau.
Mặc dù là phương pháp mới nhưng đã thể hiện được nhiều ưu điểm so với các phương pháp điều trị khác.
Khi nào có thể thực hiện được phương pháp này ?
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng thoái hóa khớp háng, tuy nhiên không phải trường hợp nào cũng sẽ có chỉ định điều trị bằng phương pháp áp xương mào chậu có cuống mạch. Phương pháp này sẽ được chỉ định trong một số trường hợp bệnh nhân thoái hóa khớp háng do hoại tử chỏm xương đùi ở giai đoạn sớm II, III.
Đối với bệnh nhân trẻ tuổi (thường dưới 55 tuổi) khi mắc các bệnh lý gây nên tình trạng thoái hóa khớp háng, mục đích điều trị làm chậm diễn biến của quá trình thoái hóa, giúp cho bệnh nhân có thể sử dụng được phần chỏm tổn thương mà không đau.Tuy nhiên, giai đoạn này các triệu chứng của bệnh nhân không rõ ràng, chủ yếu phát hiện thông qua phim chụp Xquang, CT – scanner…
Chống chỉ định:
- Hoại tử xương đùi giai đoạn muộn
- Nhiễm khuẩn khớp háng hoặc nhiễm khuẩn tại các vị trí lân cận vết mổ
- Đã được phẫu thuật bằng các biện pháp can thiệp vào cổ xương đùi và vùng xương chậu nhưng cho kết quả điều trị kém
- Các bệnh lý mạn tính chưa kiểm soát tốt
Phương pháp này dựa trên nguyên lý nào ?
Tình trạng hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi gây nên thoái hóa khớp háng do rất nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên dù nguyên nhân gì cũng đều ảnh hưởng đến việc cung cấp máu đến mô xương của chỏm xương đùi. Lâu dần các tổ chức bè xương ở vùng chỏm không được nuôi dưỡng sẽ làm yếu các cấu trúc xương và gây thoái hóa khớp háng.
Theo cấu trúc giải phẫu, mạch máu nuôi chỏm xương đùi có 3 nguồn nuôi dưỡng chính là động mạch dây chằng tròn, động mạch mũ đùi ngoài và động mạch mũ đùi trong. Đây là vị trí có nguồn máu nuôi kém do đó khi có bất kỳ nguyên nhân nào ảnh hưởng đến việc cung cấp máu sẽ gây nên tình trạng hoại tử xương. Các mô xương ở vùng chỏm xương đùi sẽ chết tạo nên các ổ xương chết, nếu không được điều trị thì số lượng mô xương chết tăng lên và gây nên tình trạng xẹp chỏm.
Dựa vào cơ chế này mà các nhà khoa học đã đưa ra nhiều phương pháp để điều trị tình trạng hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi ngay từ các giai đoạn sớm, khi phần hoại tử còn ít. Người ta đưa ra nhiều phương pháp điều trị ở giai đoạn này như điều trị nội khoa sử dụng các thuốc giảm đau, khoan giảm áp, ghép xương cứng không có mạch máu nuôi, ghép xương xốp có mạch máu nuôi…
Qua nhiều nghiên cứu người ta đã thấy được rằng khi nạo bỏ phần xương chết sau đó thay thế bởi các mô xương xốp có kèm theo các mạch máu nuôi đi kèm từ vị trí khác sẽ giúp kích thích các tế bào xương mới phát triển. Đồng thời phần xương xốp có nhiều thành phần phần có cả tế bào gốc cùng với mạch máu nuôi dưỡng phần xương đi kèm sẽ giúp xương mới mọc lên, cung cấp máu cho các tổ chức xương xung quanh và hạn chế được tình trạng xương chết
Quá trình phẫu thuật
Cũng giống như các phẫu thuật khác, quá trình chuẩn bị bệnh nhân trước mổ áp xương mào chậu có cuống mạch để điều trị thoái hóa khớp háng cũng tương tự
Phẫu thuật sẽ được thực hiện ở phòng mổ có màn hình tăng sáng (C- arm) để giúp cho việc xác định vị trí ổ hoại tử dễ dàng hơn
Bệnh nhân được nằm trên bàn phẫu thuật, phần khớp háng bên tổn thương được kê cao khoảng 30 độ.
Đánh dấu vị trí của các điểm để lấy mảnh xương mào chậu: gai chậu trước trên, gờ trên mu, xác định bó mạch chậu ngoài thông qua điểm giữa của dây chằng bẹn, bó mạch chậu trong. Tạo hình chữ nhật trên mào chậu, đó chính là vạt xương cần lấy. Lấy mẫu xương mào chậu kèm theo mảnh cơ chậu, động mạch mũ chậu sâu chuyển xuống dưới dây chằng bẹn ở khoang cơ vùng bẹn. Tiến hành ghép vào chỏm xương đùi qua cửa sổ đã mở trước ở vùng chỏm và cố định bằng một đến 2 vía tự tiêu để tránh tuột mảnh ghép
Chăm sóc và phục hồi chức năng sau phẫu thuật
Bệnh nhân được theo dõi ngay sau mổ, khi ổn định thì sẽ chuyển về khoa tiếp tục điều trị hậu phẫu. Chế độ ăn uống nghỉ ngơi sau mổ cũng giống như các phương pháp mổ khác, tuy nhiên có một số điểm lưu ý sau. Chân bên mổ sẽ được gấp nhẹ trên khung Braun khoảng 3 – 5 ngày sau phẫu thuật, sau đó được hướng dẫn vận động nhẹ nhàng khớp háng
Trong giai đoạn này bệnh nhân vẫn có thể vận động nhẹ nhàng với biên độ và tầm vận động nhỏ và không gây đau. Không được vận động mạnh, không được tạo lực ép sớm lên vị trí mổ để hạn chế các biến chứng về sau
Vết mổ sẽ được chăm sóc và thay băng hàng ngày để theo dõi tình trạng liền của vết mổ. Trong quá trình hậu phẫu, khi thấy bất cứ dấu hiệu bất thường nào cần báo ngay cho bác sĩ phẫu thuật để phát hiện sớm các biến chứng và kịp thời xử lý
Sau khi ra viện, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn tập luyện với nạng để tránh tạo áp lực mạnh lên khớp háng. Phối hợp với tập luyện để lấy lại tầm vận động của khớp háng bao gồm các động tác gập, duỗi, dạng, khép. Thời gian hạn chế chịu lực tại khớp phẫu thuật phụ thuộc rất nhiều vào giai đoạn cũng như mức độ tổn thương, giai đoạn càng muộn tổn thương càng nặng thì thời gian không chịu lực sẽ càng dài.
Người bệnh sẽ tái khám sau 1 đến 3 tháng để đánh giá mức độ hồi phục và tư vấn quá trình điều trị phục hồi chức năng tiếp theo
Hiệu quả
Hiện nay, phương pháp áp xương mào chậu có cuống mạch đã cho thấy được hiệu quả trong điều trị thoái hóa khớp háng.
Đối với kết quả gần, đa số bệnh nhân đều giảm được tình trạng đau do thoái hóa khớp gây nên, bệnh nhân vận động nhẹ nhàng sớm nên hạn chế được biến chứng do nằm lâu và làm giảm thời gian nằm viện.
Phương pháp này đã giải quyết được ba vấn đề về cơ chế bệnh sinh của thoái hóa khớp háng do hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi là:
- Giảm được áp lực tăng trong chỏm: giảm đau, giảm áp lực trong ổ xương giúp cải thiện máu nuôi dưỡng. Điều này được chứng minh qua việc đo áp lực trong tủy xương trước mổ tăng trên 30 mmHg, sau khi mở cửa sổ mỏm xương thì áp lực giảm xuống trung bình < 10 mmHg
- Loại bỏ phần xương chết vùng hoại tử: Trong quá trình phẫu thuật phần xương hoại tử sẽ được lấy qua cửa sổ gần chỏm, do đó lấy ra được lượng xương chết nhiều hơn. Qua kết quả giải phẫu bệnh của một số nghiên cứu thấy rằng lấy được từ 60 đến 100% mô xương chết
- Ghép được phần xương xốp có mạch nuôi để thay thế phần xương hoại tử do đó giúp quá trình phát triển tạo xương nhanh và mạnh hơn
Đánh giá tình trạng phục hồi của bệnh nhân qua các bảng điểm về khớp háng, điểm số có cải thiện sau mổ, đem lại kết quả khả quan trong điều trị.
Bệnh nhân nam 19 tuổi bị thoái hóa khớp háng do hoại tử chỏm xương đùi. Trên phim chụp Xquang và CT trước mổ thấy được mật độ của chỏm xương đùi không đồng nhất. Sau khi được điều ghép xương mào chậu có cuống mạch theo dõi bệnh nhân sau mổ người ta thấy được khả năng phục hồi tốt thông qua việc thực hiện các động tác của khớp háng, phim chụp Xquang và CT có cải thiện không có xẹp chỏm, không hẹp khe khớp háng
Tuy nhiên, mặc dù giúp làm hạn chế tình trạng thoái hóa khớp háng, cải thiện được tình trạng bệnh nhân nhưng chỉ khi ở giai đoạn sớm của bệnh. Đối với các trường hợp đến muộn, hoại tử mức độ nặng thì phương pháp này ít đem lại hiệu quả, tỷ lệ sụp chỏm cao thông thường bệnh nhân sẽ phải thay khớp háng
Một số câu hỏi thường gặp
- Khi nào tôi có thể sử dụng phương pháp này để điều trị thoái hóa khớp háng?
Phương pháp này chỉ áp dụng khi bệnh nhân thoái hóa khớp háng do hoại tử chỏm xương đùi giai đoạn sớm, bệnh nhân trẻ tuổi… Khi đó hiệu quả điều trị sẽ cao nhất, hạn chế được tình trạng thoái hóa của khớp và việc phải thay khớp háng về sau
- Tôi có thể thực hiện phương pháp này ở đâu?
Hiện nay có rất nhiều cơ sở y tế đã triển khai và thực hiện phương pháp này. Bạn có thể đến một số bệnh viện đầu ngành về chấn thương chỉnh hình như: Bệnh viện Trung Ương Quân Đội 108, Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Đại Học Y Dược TP HCM…
- Chi phí cho việc điều trị thoái hóa khớp háng bằng phương pháp này là bao nhiêu?
Hiện nay chi phí điều trị bằng phương pháp áp xương mào chậu có cuống mạch dao động trong khoảng 20 đến 50 triệu đồng. Tuy nhiên chi phí này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như bạn có bảo hiểm y tế không, thời gian bạn nằm điều trị là bao lâu…
- Tôi có thể thực hiện phương pháp này nhiều lần không?
Khi bạn đã được điều trị bằng phương pháp này, tuy nhiên kết quả không tốt như không giảm tình trạng đau, xuất hiện xẹp chỏm, tình trạng thoái hóa nặng lên thì bạn không thể tiếp tục sử dụng phương pháp này để điều trị nữa. Khi đó tùy vào tình trạng bệnh của bạn mà bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị khác, thông thường sẽ là thay khớp háng.
Mong rằng các kiến thức chúng tôi vừa cung cấp ở trên sẽ giúp bạn có những cái nhìn bao quát nhất về phương pháp áp xương mào chậu có xuống mạch trong điều trị thoái hóa khớp háng. Nếu còn những câu hỏi, những thắc mắc hãy liên hệ DrKnee để nhận được sự tư vấn hướng dẫn của các bác sĩ giàu kinh nghiệm.
>> Xem thêm: Tìm Hiểu Nguyên Nhân Thoái Hoá Khớp Háng Và Cách Phòng Bệnh Hiệu Quả
