
Nữ giới khi bước vào thời kỳ mãn kinh thì quá trình lão hóa diễn ra vô cùng nhanh chóng. Lúc này, lượng estrogen trong cơ thể sẽ hao hụt nhiều hơn, kéo theo nhiều hệ lụy liên quan đến xương khớp, đặc biệt là loãng xương. Chính vì thế, DrKnee xin giới thiệu cho chị em phụ nữ một giải pháp tối ưu trong điều trị loãng xương giai đoạn tiền mãn kinh, đó là dùng estrogen chủ vận (đối kháng). Hãy cùng Phòng khám DrKnee tìm hiểu chi tiết hơn về liệu pháp này nhé.
Tổng quan về Estrogen chủ vận
Estrogen là một trong ba loại chất chủ vận hormone giới tính, là hormone được sản xuất ở buồng trứng phụ nữ bắt đầu từ tuổi dậy thì. Estrogen đảm nhiệm các vai trò:
- Điều hòa chu trình kinh nguyệt cũng như hoạt động của hệ sinh sản.
- Duy trì và thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển của các đặc điểm sinh dục nữ như: ngực, mông, tóc, lông,…
Estrogen chủ vận / đối kháng còn được gọi là chất điều biến thụ thể estrogen chọn lọc (SERM). Chất này được phê duyệt để điều trị và ngăn ngừa loãng xương ở phụ nữ sau mãn kinh. Chúng không phải là estrogen, nhưng có tác dụng giống như estrogen trên một số mô cơ thể. Ngoài ra, chúng còn ngăn chặn estrogen trên các mô khác, giúp cải thiện mật độ xương, giảm nguy cơ gãy xương.
>> Xem thêm: Vai Trò Của Nội Tiết Tố, Mãn Kinh Trong Loãng Xương
Tác dụng của thuốc – nguyên tắc điều trị
Thuốc chủ vận/đối kháng estrogen hay nói cách khác là chất điều biến thụ thể estrogen chọn lọc (SERM) thường gặp như Raloxifene, Denosumab, Romosozumab, thuốc Duavee.
- Raloxifene là thuốc điều biến thụ thể estrogen chọn lọc (SERM). Raloxifene làm giảm tỷ lệ gãy xương đốt sống khoảng 50% nhưng không giảm tỷ lệ gãy cổ xương đùi. Thuốc này thường phù hợp để điều trị loãng xương cho bệnh nhân nữ không thể dùng bisphosphonate.
- Denosumab là một kháng thể đơn dòng, nó hoạt động bằng cách nhắm mục tiêu vào một loại protein cụ thể cần thiết cho quá trình phá hủy xương, làm giảm sự phân hủy xương gây ra bởi tế bào hủy xương. Hoại tử xương hàm và gãy xương đùi không điển hình hiếm khi gặp ở bệnh nhân dùng denosumab.
- Romosozumab là một kháng thể đơn dòng chống lại sclerostin- một loại protein nhỏ làm ức chế sự hình thành xương. Romosozumab có tác dụng chống hủy xương và đồng hóa, làm tăng mật độ xương ở hông, cột sống thắt lưng và giảm nguy cơ gãy xương ở phụ nữ sau mãn kinh
- Thuốc Duavee là sự kết hợp giữa hai thành phần gồm estrogen và bazedoxifene, giúp điều trị các triệu chứng bốc hỏa từ trung bình đến nặng liên quan đến tiền mãn kinh và mãn kinh. Đồng thời, thuốc Duavee cũng có công dụng tuyệt vời trong phòng ngừa loãng xương sau mãn kinh
Vì thuốc Duavee chứa các estrogen tổng hợp và bazedoxifene- một chất chủ vận, đối kháng estrogen. Chị em phụ nữ dùng thuốc này không nên dùng thêm progestin, estrogen bổ sung hoặc các estrogen chủ vận/đối kháng khác. Nếu không, việc dư thừa estrogen sẽ gây rối loạn nội tiết và hình thành các chuyển hóa bất lợi trong cơ thể.
>> Xem thêm: Theo Dõi, Điều Trị Và Phòng Ngừa Loãng Xương
Cách sử dụng
- Raloxifene dùng đường uống, 60mg/ ngày, sử dụng không quá 2 năm, thích hợp với phụ nữ không thể dùng bisphosphonate
- Denosumab 60 mg (Prolia) được chỉ định để điều trị loãng xương ở phụ nữ sau mãn kinh và nam giới có nguy cơ gãy xương cao
- Romosozumab được tiêm dưới da hàng tháng trong vòng 1 năm. Các nghiên cứu cho thấy điều trị bằng Romosozumab (1 năm) và tiếp tục là alendronate (1 năm) sẽ có hiệu quả cao hơn so với điều trị bằng alendronate trong 2 năm
- Thuốc Duavee được dùng dưới dạng viên nén, hàm lượng thành phần estrogen / bazedoxifene là 0,45 mg / 20 mg. Liều lượng khuyến nghị là 1 viên/ ngày trong các trường hợp.
Chỉ định và chống chỉ định
- Raloxifene phù hợp để điều trị loãng xương cho bệnh nhân nữ không thể dùng bisphosphonate
- Denosumab có thể hữu ích cho bệnh nhân không dung nạp, không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác hoặc người suy thận. Denosumab chống chỉ định ở những bệnh nhân bị hạ canxi máu vì nó có thể gây ra sự thay đổi canxi dẫn đến hạ canxi máu nặng và các tác dụng phụ khác. Các bác sĩ khuyến cáo không nên sử dụng Denosumab 60mg (Prolia) cho trẻ nhỏ hoặc bệnh nhân dưới 18 tuổi.
- Romosozumab thường được chỉ định cho trường hợp loãng xương nặng.
- Thuốc Duavee chỉ nên cân nhắc liệu pháp này cho bệnh nhân nữ có nguy cơ loãng xương đáng kể và không đáp ứng hiệu quả với các thuốc loãng xương khác.
Theo dõi sau khi sử dụng
Denosumab có tác dụng phụ tương tự như bisphosphonates, nhưng có khả năng gây hạ canxi máu cao hơn. Do đó bệnh nhân cần được bổ sung canxi và vitamin D trong suốt quá trình điều trị. Nếu ngưng sử dụng denosumab, nên chuyển sang dùng bisphosphonate như acid zoledronic.
Raloxifene không có tác dụng đối kháng với estrogen trên vú và không gây kích thích tử cung. Các số liệu cho thấy thuốc Raloxifene làm giảm nguy cơ ung thư vú xâm lấn. Tuy nhiên, Raloxifene có liên quan đến nguy cơ tắc mạch.
Romosozumab cũng mang rủi ro mắc các bệnh lý tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ… Giống như denosumab, khi ngưng sử dụng Romosozumab, nên sử dụng liệu pháp bisphosphonate để phòng ngừa huỷ xương nhanh chóng.
Thuốc chủ vận / đối kháng estrogen, bao gồm bazedoxifene và estrogen, sẽ làm tăng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch chi dưới, đột quỵ. Trường hợp bệnh nhân nữ có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ làm tăng khả năng hình thành huyết khối tĩnh mạch, nên ngừng sử dụng thuốc Duavee ngay lập tức.
Đối với việc dùng thuốc Duavee để phòng ngừa loãng xương sau mãn kinh, bệnh nhân nữ cần bổ sung vitamin D và canxi vào chế độ ăn uống hay dùng thuốc bổ sung nếu lượng hàng ngày không đủ. Nếu bỏ lỡ một liều thuốc Duavee, bệnh nhân cần dùng ngay khi nhớ ra trừ khi gần đến giờ dùng liều kế tiếp, tuy nhiên, không được tự ý gấp đôi liều.
Tóm lại, estrogen chủ vận/ đối kháng là giải pháp hữu hiệu trong việc phòng ngừa và điều trị loãng xương ở phụ nữ thời kỳ tiền mãn kinh, đặc biệt là bệnh nhân nữ không đáp ứng hiệu quả với các thuốc điều trị loãng xương khác. Trên đây là tất cả những thông tin liên quan đến estrogen chủ vận/ đối kháng, hi vọng DrKnee đã giúp bạn bổ sung đầy đủ kiến thức để dùng thuốc một cách chính xác, hiệu quả và an toàn nhất.
>> Xem thêm: Thực Đơn Ăn Uống Cho Người Bị Loãng Xương Và Chế Độ Sinh Hoạt Cải Thiện Bệnh