Viêm khớp dạng thấp ở trẻ em không phải là trường hợp hiếm gặp. Đa số mọi người đều nghĩ rằng bệnh này chỉ gặp ở người lớn tuổi, già yếu, xương cốt lão hoá. Sự thật không phải vậy, bệnh viêm khớp dạng thấp còn gặp ở trẻ nhỏ và có thể để lại di chứng nặng nề cho trẻ trong quá trình phát triển. Thông qua bài viết dưới đây, Phòng khám DrKnee sẽ cung cấp đầy đủ thông tin liên quan đến bệnh viêm khớp dạng thấp ở trẻ em cùng dấu hiệu nhận biết để cha mẹ kịp thời phát hiện và đưa trẻ đi khám càng sớm càng tốt.
Viêm khớp dạng thấp ở trẻ em là gì?
Khái niệm
Viêm khớp dạng thấp ở trẻ em hay còn gọi là bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên (Juvenile Idiopathic Arthritis – JIA) đang ngày càng phổ biến. Đây là tình trạng các khớp viêm và cứng kéo dài trên 6 tuần, xuất hiện ở trẻ nhỏ từ 3-16 tuổi. Quá trình viêm làm cho các khớp sưng đỏ, nóng và đau. Bất kỳ loại khớp nào trên cơ thể cũng có thể bị ảnh hưởng và bị giới hạn khả năng hoạt động.
Bệnh viêm khớp dạng thấp ở trẻ em là một bệnh lý tự miễn, nghĩa là cơ thể nhầm tưởng trong việc nhận diện các tế bào bình thường thành các tác nhân xâm nhập gây bệnh cho cơ thể. Hệ thống miễn dịch với vai trò bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại nay lại tấn công vào những tế bào khỏe mạnh, dẫn đến các phản ứng viêm.
>> Xem thêm: Viêm Khớp Dạng Thấp Tự Miễn Triệu Chứng Và Phương Pháp Điều Trị
Nguyên nhân
Nhiều nghiên cứu đã được thực hiện nhưng vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân gây bệnh chính xác của viêm khớp dạng thấp ở trẻ em. Một số chuyên gia cho rằng quá trình sinh bệnh xảy ra qua hai bước cơ bản. Ban đầu, cơ thể xảy ra quá trình hình thành, kích hoạt các gen làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Ngay lúc đó, các nhân tố khác từ môi trường bên ngoài (như virus) kích hoạt và khiến bệnh thực sự xuất hiện.
Bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên cũng do nhiều nguyên nhân chủ quan khác như:
– Chấn thương xương khớp trong sinh hoạt thường ngày: các khu vực khớp bị tổn thương sẽ dần suy yếu. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì sẽ gây nên bệnh viêm khớp dạng thấp.
– Thừa cân, béo phì: trong quá trình phát triển của trẻ, khi trọng lượng cơ thể tăng lên quá mức sẽ tạo ra một lực chèn ép lên các cơ xương khớp. Đặc biệt là khớp gối và bàn chân sẽ chịu lực nhiều nhất
– Nhiễm vi khuẩn, virus: do còn nhỏ nên sức đề kháng của trẻ còn thấp, tạo cơ hội thuận lợi cho vi khuẩn và virus xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh.
Viêm khớp dạng thấp ở trẻ có di truyền không?
Bệnh viêm khớp dạng thấp ở trẻ em gồm 4 giai đoạn:
– Giai đoạn 1: tế bào trong hệ thống miễn dịch sẽ di chuyển đến vị trí khớp bị viêm nên dịch khớp chứa nhiều tế bào hơn bình thường. Màng trên khớp bị viêm làm cho khớp sưng, nóng và đau nhức do.
– Giai đoạn 2: Bệnh tiến triển và viêm nhiễm gia tăng, lan truyền trong các mô. Mô xương phát triển làm ảnh hưởng đến không gian phía trên sụn và các khoang khớp. Sụn khớp ngày càng bị phá hủy, khớp bị thu hẹp và mất đi sụn khớp. Lúc này, khớp của trẻ vẫn chưa bị biến dạng.
– Giai đoạn 3: Xương dưới sụn lộ ra do các sụn khớp đã bị phá huỷ hoàn toàn. Trẻ cảm thấy đau, cứng khớp, không thể di chuyển bình thường, cơ thể bị suy nhược và hình thành dị dạng.
– Giai đoạn 4: Đây là giai đoạn cuối cùng của bệnh viêm khớp dạng thấp, bệnh đã chuyển biến trầm trọng, trẻ em có nguy cơ cao bị bại liệt.
Giai đoạn viêm khớp cấp thường kéo dài nhiều tuần và nguy cơ tái phát khá cao. Ngoài ra, viêm khớp tự phát thiếu niên thường để lại di chứng teo cơ cứng khớp, viêm mống mắt gây tàn tật suốt đời cho trẻ nếu không chữa trị kịp thời. Khả năng lui bệnh theo thống kê từ 50 đến 70% bệnh nhân được điều trị. Thực tế, trẻ có khả năng hồi phục hoàn toàn khi lớn, tuy nhiên nó ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ xương cũng như tốc độ tăng trưởng của trẻ.
Nhiều nghiên cứu đã được thực hiện nhưng vẫn chưa tìm ra được cơ chế gây bệnh chính xác của viêm khớp dạng thấp ở trẻ em. Một số chuyên gia cho rằng lúc đầu cơ thể sẽ xảy ra quá trình hình thành, kích hoạt các gen làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Ngay lúc này, các nhân tố khác từ môi trường bên ngoài (virus) kích hoạt và khiến bệnh thực sự xuất hiện. Vì bệnh xuất hiện từ trong gen nên có khuynh hướng di truyền.
Viêm khớp dạng thấp ở trẻ em có gì khác so với người lớn?
Về bản chất, viêm khớp dạng thấp ở trẻ em giống viêm khớp dạng thấp ở người lớn nhưng khác ở các phản ứng lâm sàng. Về tần suất nói chung bệnh ở trẻ em ít gặp hơn ở người lớn. Chưa có thống kê về bệnh này ở Việt Nam, nhưng một số thống kê ở Mỹ và châu Âu cho thấy tỷ lệ 1/1000 trẻ mắc bệnh mỗi năm, nữ gặp nhiều hơn nam. Đối với người lớn thì tỉ lệ mắc bệnh ngang nhau ở nam và nữ
Các thể viêm khớp dạng thấp ở trẻ em thường gặp
Bệnh viêm khớp dạng thấp ở trẻ em bao gồm 3 nhóm chính:
Thể ít khớp
Thường ảnh hưởng đến bé gái và là nhóm phổ biến nhất. Nó được đặc trưng bởi viêm ít hơn 4 khớp trong 6 tháng đầu của bệnh. Bệnh thường phát sinh ở các khớp như đầu gối, khuỷu tay, cổ tay, cổ chân. Vì chỉ viêm sưng dưới 4 khớp nên không gây ra nhiều hậu quả và biến chứng nguy hiểm. Nhưng nó có thể gây ra hai di chứng là: viêm nhãn cầu và tình trạng chân của trẻ bên dài bên ngắn, làm trẻ đi khập khiễng. Trong thể ít khớp có bao gồm:
- Thể viêm cột sống dính khớp (viêm điểm bám gân): Thể bệnh này hay gặp ở những bé trai từ 6 tuổi trở lên, gây đau do viêm chỗ bám giữa dây chằng và xương. Viêm khớp có khuynh hướng xảy ra ở chân và không đối xứng.
- Thể viêm khớp vảy nến: Nó liên quan đến bệnh vẩy nến, viêm ngón (ngón tay dùi trống), rỗ móng, hoặc tiền sử gia đình về bệnh vẩy nến. Tuổi thường gặp 9 – 12 tuổi. Tuổi khởi phát là 4-5 tuổi đối với bé gái và 10 tuổi với bé trai. Tỉ lệ các bé gái mắc bệnh cao hơn bé trai. Biểu hiện viêm khớp có thể xuất hiện trước khi có biểu hiện ở da hoặc ngược lại, hoặc xảy ra đồng thời.
Thể đa khớp
Là hình thức phổ biến thứ hai. Nó ảnh hưởng nhiều hơn 5 khớp khi bắt đầu và được chia thành 2 loại RF (Rheumatoid factor-Yếu tố dạng thấp): RF âm và dương tính RF. Thông thường, bé gái là người có RF âm tính và có tiên lượng tốt hơn.Vị trí viêm bao gồm các khớp nhỏ như khớp tay, khớp chân, khớp vai, khớp đầu gối. Bệnh thường gây tổn thương khớp ở một bên cơ thể, kéo dài trên 4 tháng. Hơn nữa, trẻ em mắc viêm khớp thể này cũng thường bị thiếu máu.
Thể hệ thống
Mặc dù ít khi xuất hiện nhưng đây là dạng nghiêm trọng nhất. Viêm khớp dạng thấp thể hệ thống còn gọi là bệnh Still. Nguy cơ mắc bệnh cao với trẻ em từ 5 đến 7 tuổi. Bệnh kèm theo tình trạng sưng,đau nhức khớp, sốt cao và phát ban nhẹ ở một số vị trí trên cơ thể. Bên cạnh đó cũng gây ra viêm gan, viêm lá lách và hạch bạch huyết.
Các dấu hiệu nhận biết bệnh viêm khớp ở trẻ em
Những triệu chứng lâm sàng phổ biến nhất ở trẻ viêm khớp dạng thấp là:
- Đau nhức nghiêm trọng ở các khớp bị tổn thương, gây khó chịu khi cử động
- Trẻ bị cứng khớp vào buổi sáng nên có xu hướng đi khập khiễng khi mới ngủ dậy. Do đó, cha mẹ cần quan tâm đặc biệt vào triệu chứng này.
- Khớp dễ bị tổn thương và sưng tấy, ửng đỏ
- Trẻ cử động các khớp một cách khó khăn, sinh hoạt cá nhân không thể diễn ra bình thường như các trẻ khác.
Ngoài ra, trẻ mắc bệnh còn có thể phải đối diện với các triệu chứng khác như: sốt, giảm ngon miệng, sụt cân, thiếu máu, nổi ban đỏ ở cánh tay và chân. Cùng với các biểu hiện tại khớp, trẻ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp thể hệ thống còn có khả năng sốt cao, nổi ban da. Các dấu hiệu này thường xuất hiện và biến mất trong một khoảng thời gian khá ngắn. Tim và phổi cũng có thể bị tổn thương nhưng rất hiếm. Viêm nhãn cầu thường xuất hiện trong viêm khớp dạng thấp trẻ em thể viêm ít khớp.
>> Xem thêm: Tìm Hiểu Biểu Hiện Và Chuẩn Đoán Viêm Khớp Dạng Thấp Theo Triệu Chứng Đặc Trưng
Phương pháp điều trị bệnh hiệu quả
- Thuốc: với tình trạng bệnh nhẹ có thể dùng thuốc theo đơn của bác sĩ. Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) bao gồm naproxen, ibuprofen và thuốc kê đơn khác là nhóm thuốc đầu tiên được chỉ định để giảm đau, giảm viêm. Corticosteroid được chỉ định trong trường hợp trẻ bị viêm khớp dạng thấp nặng, có tác dụng phòng ngừa biến chứng viêm màng ngoài tim.
- Vật lý trị liệu: trẻ mắc bệnh cần được hướng dẫn tập vật lý trị liệu để duy trì sức mạnh các cơ, trợ giúp sự chuyển động và tăng khả năng phục hồi xương khớp.
- Phẫu thuật: với tình trạng bệnh nặng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật. Cách điều trị này giúp ngăn biến chứng nguy hiểm xảy ra nếu mắc bệnh trong thời gian dài. Các phương pháp phẫu thuật phổ biến bao gồm phẫu thuật nội soi, chỉnh trục, phẫu thuật sửa chữa gân và phẫu thuật thay thế toàn bộ khớp.
- Liệu pháp thay thế: một biện pháp hỗ trợ trẻ trong việc giải tỏa căng thẳng khi phải sống chung với bệnh viêm khớp dạng thấp đó là châm cứu. Phương pháp này giúp giảm đau, cải thiện sự linh hoạt của khớp và giảm thiểu được việc sử dụng thuốc giảm đau
Ngoài ra, cha mẹ nên phòng ngừa viêm khớp dạng thấp ở trẻ bằng cách:
- Giữ ấm cho trẻ vào mùa lạnh và mặc đồ thoáng mát vào mùa nóng.
- Duy trì cho trẻ ăn uống đủ chất, hạn chế ăn quá nhiều dẫn đến béo phì.
- Hướng dẫn và hình thành thói quen tập thể dục thể thao mỗi ngày cho trẻ. Thường xuyên vận động giúp xương khớp của trẻ dẻo dai và tăng sức mạnh cơ bắp hơn.
- Cần lưu ý bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin và canxi.
Viêm khớp dạng thấp là căn bệnh không chỉ gặp ở người lớn mà còn ở đối tượng trẻ em. Trên thực tế, bệnh có khả năng hồi phục hoàn toàn khi phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Do đó việc thăm khám và phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm là rất quan trọng. Trên đây là triệu chứng điển hình của bệnh viêm khớp dạng thấp ở trẻ em. Hy vọng DrKnee đã mang lại những thông tin hữu ích cho cha mẹ để bảo vệ con trẻ khỏi căn bệnh tiềm ẩn nhiều nguy hiểm này.
