Vật lý trị liệu sau phẫu thuật thay khớp háng là vấn đề quan trọng, cần được cả bệnh nhân và người nhà lưu tâm. Sau phẫu thuật thay khớp háng toàn phần, muốn có được kết quả tốt nhất, không chỉ cần kỹ thuật mổ tốt của bác sĩ phẫu thuật, mà việc tập luyện, vật lý trị liệu để phục hồi chức năng sau phẫu thuật chiếm phần quan trọng không kém.
Cách Đi Lại Di Chuyển Sau Phẫu Thuật Thay Khớp Háng
Sau phẫu thuật thay khớp háng nhân tạo khoảng 6 tuần, người bệnh có thể đi lại bình thường. Thông thường nên đi với khung trong tuần đầu sau mổ, sau đó đi nạng tiếp đến 4-6 tuần. Tuy nhiên, các hoạt động sẽ có thể không được linh hoạt như khớp tự nhiên bình thường.
Người bệnh có nguy cơ té ngã rất cao, vì vậy trong việc đi lại, di chuyển cũng như các động tác khác đều cần sự đồng ý và hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu.
Khi xương chưa liền nên sử dụng dụng cụ hỗ trợ để tập đi để tập đi: nạng, khung…Việc tập đi sớm để khớp háng mới thay quen với trọng lượng của cơ thể.
Thông thường nên đi với khung trong tuần đầu sau mổ, sau đó đi nạng tiếp đến 4-6 tuần. Sau phẫu thuật thay khớp háng nhân tạo khoảng 6 tuần, người bệnh có thể đi lại bình thường. Tuy nhiên, các hoạt động sẽ có thể không được linh hoạt như khớp tự nhiên bình thường.
Thời gian đầu, nên có 1 người đi kèm giúp bệnh nhân đi lại dễ dàng hơn, và phòng bệnh nhân choáng, ngã do sau mổ bệnh nhân còn yếu, hoặc do luyện tập quá mức. Để tập luyện đi lại, di chuyển, người bệnh cần chuẩn bị khung tập đi (1 hoặc 1 cặp nạng chống nách), tất chống trượt hoặc 1 đôi giày thể thao; 1 đôi tất áp lực. Các bài tập về đi lại, di chuyển được mô tả chi tiết tại mục 3.
Tập đi lên xuống cầu thang sau phẫu thuật thay khớp háng
Khi đi xuống cầu thang thì chân bên khớp háng được thay đi xuống trước. Khi đi lên cầu thang chân lành lên trước.
Người phẫu thuật thay khớp háng thường cần sử dụng khung tập đi trong tuần đầu sau mổ, sau đó chuyển sang đi nạng trong 4-6 tuần tiếp theo. Trong giai đoạn đầu, việc có người thân đi kèm hỗ trợ giúp bệnh nhân tự tin và tránh nguy cơ té ngã. Sau khi đã luyện tập với khung, có thể sử dụng gậy chống, tuy nhiên cần lưu ý để dáng đi không bị ảnh hưởng. Khi cảm thấy không đau và có thể đi lại bình thường, bệnh nhân có thể bỏ gậy và tập đi tự nhiên.
>> Xem thêm: Chăm Sóc Sau Khi Thay Khớp Háng Cần Lưu Ý Những Gì?
Các Tư Thế Nên Tránh Sau Phẫu Thuật Thay Khớp Háng
- Tránh các hoạt động gắng sức.
- Tránh các tư thế và động tác không được sự cho phép của bác sĩ phẫu thuật và chuyên gia vật lý trị liệu.
- Tập luyện theo hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu và đảm bảo không tập luyện quá sức.
- Giảm sưng, đau bằng cách kê cao chân và chườm lạnh.
- Tập đi theo đề nghị của chuyên gia vật lý trị liệu.
- Không nên đứng hay ngồi một chỗ quá lâu, có thể đi bộ thường xuyên với khoảng cách ngắn.
- Mang vớ áp lực theo chỉ định của bác sĩ sau phẫu thuật thay khớp háng.
| Tư thế | Nên | Không nên |
|---|---|---|
| Khi nằm ngửa |
Nằm duỗi thẳng chân. |
Bắt chéo chân khi nằm ngữa. |
| Khi nằm nghiêng |
Đặt 1 chiếc gối kẹp giữa hai đầu gối khi nằm nghiêng. |
Để chân đau hướng vào trong. |
| Khi lên hoặc xuống giường |
Rời khỏi giường bằng chân được phẫu thuật, giữ khoảng cách 2 đùi xa nhau. Chân khỏe di chuyển từ từ ra mép giường. Giữ 2 chân thẳng đứng; cách xa nhau; nâng cơ thể lên bằng cách chống tay ra sau khớp hông. Khi bước lên giường, cần trượt chân khỏe xuống giường trước, giữ hai đùi cách xa nhau. Sau đó, ngồi ở cạnh mép giường, dùng lực tay đẩy khớp hông về phía trước; giữ hai chân thẳng đồng thời đặt cơ thể lên giường rồi nằm xuống. |
Xoay chân phẫu thuật đột ngột.
Ngồi ở cạnh giường và mông đặt thấp hơn đầu gối. |
| Khi ở tư thế ngồi | Ngồi ở tư thế sao cho khớp háng cao hơn khớp gối. Để ngồi được tư thế như vậy, có thể đặt 1 chiếc gối tương đối cứng ở trên ghế. | Gập khớp háng bên phía chân phẫu thuật 1 góc quá 90 độ.
Ngồi chồm hổm. Ngồi bắt chéo chân. |
| Ngồi xuống | Từ tư thế đang đứng, di chuyển lùi về phía sau cho đến khi chạm được ghế, đưa chân phẫu thuật về phía trước, nắm chặt tay vịn ghế; đặt chân không phẫu thuật phía sau, rồi từ từ hạ cơ thể ngồi xuống ghế. |
Gập người về phía trước |
| Đứng lên | Từ tư thế đang ngồi, ngồi sát mép ghế, tay giữ chặt thanh vịn, đưa chân phẫu thuật ra trước, đặt chân không phẫu thuật ở đằng sau, cuối cùng dùng lực chống hai tay để đứng lên. |
Gập người về phía trước |
| Khi ở tư thế đứng |
Xoay đồng thời cơ thể và bàn chân. Sử dụng dụng cụ để trợ giúp di chuyển theo đề nghị của chuyên gia vật lý trị liệu đang hỗ trợ vật lý trị liệu. Sử dụng kẹp gắp hoặc yêu cầu giúp đỡ từ người khác để lấy các vật dụng ở dưới đất hoặc vị trí thấp hơn mà không phải gập người. |
Xoay chân phẫu thuật vào trong khi trọng lực đang đặt trên chân đó, đặc biệt là khi xoay cơ thể.
Cúi gập người để lấy các vật dụng ở dưới đất hoặc vị trí thấp hơn. |
| Hoạt động thường ngày |
Sử dụng nhà vệ sinh: Giữ khớp hông cao hơn khớp gối bằng cách sử dụng nhà vệ sinh có bệ ngồi cao. Nên lắp đặt thêm một thanh vịn tay kế bên nơi đi vệ sinh để hỗ trợ khi ngồi xuống và đứng lên. Tắm: Trong khi tắm, sử dụng ghế tắm để tránh gập người quá mức về phía trước. Nên lắp đặt thêm các tay vịn trong nhà tắm hoặc trên bồn tắm để hỗ trợ việc di chuyển đi vào đi ra, tránh té ngã do nhà tắm trơn. Sử dụng bông tắm có tay cầm dài và vòi sen có dây nối dài. Khi rửa chân, chăm sóc móng nên nhờ sự hỗ trợ từ người thân. Mặc quần áo: Nên nhờ sự hỗ trợ từ người thân hoặc sử dụng các dụng cụ trợ giúp để mặc đồ lót hoặc quần dài. Khi mang vớ, giày cần sử dụng dụng cụ hỗ trợ mang vớ hoặc dụng cụ đón gót giày có tay cầm dài để tránh gập khớp háng đã phẫu thuật trong khi ngồi. |
Cúi gập người về phía trước để lấy quần áo, mặc quần dài, đồ lót, mang giày, mang vớ… |
| Khi lái xe |
Để đi vào xe hơi: Đẩy ghế xe ra phía sau càng xa càng tốt. Khi ngồi xuống phải trượt chân về phía trước. Trượt cơ thể sang tư thế nửa nằm nửa ngồi đồng thời xoay chân và cơ thể cùng một lúc. |
>> Xem thêm: Thay Khớp Nhân Tạo Nào Thường Gặp Nhất
Sinh Hoạt Thể Thao Sau Phẫu Thuật Thay Khớp Háng
Sau phẫu thuật thay khớp háng và sau khi tập vật lý trị liệu, người bệnh không nên chơi các môn thể thao có khả năng va chạm mạnh, hoạt động gắng sức như bóng đá, bóng rổ, bóng chuyền, chạy marathon… hay các hoạt động luyện tập cường độ cao, các động tác yoga đặc biệt…
Người bệnh có thể thực hiện các hoạt động thể thao nhẹ nhàng, điều độ như đi bộ, đi xe đạp. Có thể tập khoảng từ 15 – 30 phút/ngày.
>> Xem thêm: Những Lưu Ý Sau Khi Phẫu Thuật Thay Khớp Háng Mà Bạn Nên Biết
Các Bài Tập Cho Bệnh Nhân Sau Phẫu Thuật Thay Khớp Háng
Những bài tập vật lý trị liệu sau phẫu thuật thay khớp háng này rất quan trọng. Các bài tập này không chỉ giúp lưu máu, dự phòng tắc mạch, thuyên tắc phổi… mà còn làm tăng sức cơ và cải thiện tầm vận động của khớp. Ngày đầu tiên sau mổ, bệnh nhân có thể bắt đầu các bài tập trong phòng bệnh. Ban đầu, sau phẫu thuật thay khớp háng 2-3 ngày bệnh nhân sẽ cảm thấy không dễ chị. Nhưng nó giúp đẩy nhanh khả năng phục hồi và làm giảm đau sau mổ. Bài tập trong mấy ngày đầu phải hết sức linh hoạt, thay đổi tùy theo tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.
Giảm sưng, giảm đau sau phẫu thuật thay khớp háng:
- Chườm lạnh 20 phút (Có thể lặp lại sau 2 giờ)
- Kê cao chân khi ngồi, nằm
Tập tại giường bệnh ngay sau phẫu thuật thay khớp háng 2-4 ngày:
Người bệnh tập gập – duỗi thẳng cổ chân, gập đầu gối, co cơ tứ đầu đùi, co cơ mông. Nâng chân lên, dạng chân rộng và gập – duỗi khớp gối một cách chủ động. Mỗi động tác giữ trong vòng 10 giây, thực hiện 20 lần, luyện tập 3 – 5 đợt một ngày.
Lưu ý không gắng tập luyện quá sức.
Người bệnh cần duy trì việc luyện tập ngay sau khi phẫu thuật đến lúc xuất viện. Khi về nhà, người bệnh vẫn nên tiếp tục luyện tập đến lúc có thể đi lại bình thường
- Gấp duỗi cổ chân: Nằm ngửa di chuyển bàn chân lên xuống. Sau đó, duỗi thẳng bàn chân và ấn gót chân xuống giường. Động tác này giúp giảm sưng phù chân.
- Co cơ mông: Nằm ngửa kéo thẳng bàn chân lên giữ lại. Sau đó, dùng lực ấn đầu gối sát xuống giường. Đây là động tác giúp nâng cao sức cơ.
- Gấp gối: Nằm ngửa đưa chân lên xuống sao cho khớp háng và khớp gối nằm trên 1 đường thẳng không bị cong. Đây là bài tập giúp tăng lưu thông tuần hoàn và giảm sưng phù chân.
- Dạng chân: Nằm ngửa dạng chân phẫu thuật ra và kéo vào (lưu ý không kéo vào đến sát chân lành). Mục đích của bài tập này cũng giúp tăng tuần hoàn và cũng giúp khớp háng quen với các hoạt động của chân.
- Nâng chân: Nằm ngửa chêm gối dưới khuỷu chân, đưa chân lên, thẳng chân.
- Co cơ tứ đầu đùi: Nằm ngửa, co 1 đầu gối, 1 đầu gối giữ thẳng. Tương tự co cơ mông, đây cũng là một động tác giúp nâng cao sức cơ.
Tập trong tư thế đứng: Có 2 hình thức tập luyện gồm có tập kèm với dây chun và không sử dụng dây chun. Bài tập này giúp khớp háng quen với trọng lượng cơ thể và hỗ trợ một số động tác cho việc đi lại dễ dàng hơn sau phẫu thuật thay khớp háng.
Người bệnh nên luyện tập sau 3 – 5 ngày kết thúc phẫu thuật cho đến khi đi lại bình thường và khuyến cáo nên tiếp tục duy trì tập luyện trong thời gian dài.
Hy vọng những thông tin mà Drknee chia sẻ trên đây giúp các bạn có đủ kiến thức hiểu biết về vật lý trị liệu sau phẫu thuật thay khớp háng. Để được tư vấn và thăm khám về các tình trạng sức khỏe của bạn, bạn có thể liên hệ với chúng tôi tại đây.
>> Xem thêm: Ăn Uống Cho Người Bị Loãng Xương Và Chế Độ Sinh Hoạt Hợp Lý Để Cải Thiện Bệnh
>> Xem thêm: Thay Khớp Gối Cho Người Cao Tuổi, Những Điều Bạn Nên Biết?
