Viêm khớp dạng thấp (RA) là một bệnh tự miễn hệ thống mạn tính, là một bệnh lý phổ biến nhất trong các bệnh lý cơ xương khớp, chủ yếu gây tổn thương các khớp. Việc chẩn đoán bệnh càng sớm sẽ giúp điều trị hiệu quả hơn cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Khi chẩn đoán viêm khớp dạng thấp, bác sĩ thường dựa trên những tiêu chuẩn lâm sàng và các xét nghiệm thường áp dụng trên huyết thanh trong viêm khớp dạng thấp, chẩn đoán hình ảnh kết hợp với các yếu tố dạng thấp RF.
Các xét nghiệm thường áp dụng trên huyết thanh trong viêm khớp dạng thấp
Các xét nghiệm thường áp dụng trên huyết thanh trong viêm khớp dạng thấp, những xét nghiệm có ý nghĩa chẩn đoán được ghi nhận là: Yếu tố dạng thấp huyết thanh (RF), anti-CCP, và tốc độ máu lắng hoặc protein phản ứng C (CRP).
Yếu tố dạng thấp RF
RF là kháng thể của gamma globulin ở người, ở người bệnh viêm khớp dạng thấp, RF xuất hiện khoảng 70%. Tuy nhiên, nồng độ RF thường thấp và mức nồng độ có thể thay đổi khi thay đổi nơi xét nghiệm. RF cũng xuất hiện khi người bệnh có các bệnh lý về mô liên kết khác như lupus ban đỏ hệ thống, bệnh u hạt hay các bệnh nhiễm trùng, nhiễm virus mạn tính như viêm gan virus, viêm nội tâm mạc vi khuẩn, lao và ung thư. Nồng độ RF rất cao ở những người bệnh bị viêm gan C và đôi khi ở những người bệnh bị các bệnh nhiễm trùng mạn tính khác.
Kháng thể anti CCP
Ngược lại với RF, kháng thể anti CCP có độ đặc hiệu cao (90%) và độ nhạy (khoảng 77-86%) đối với viêm khớp dạng. Kháng thể anti CCP có ý nghĩa trong việc tiên lượng tiến triển nặng của viêm khớp dạng thấp. Đáng chú ý là xét nghiệm kháng thể anti CCP khá là đặc hiệu, chúng không xuất hiện ở những người bệnh viêm gan C và các bệnh lý xương khớp khác có liên quan đến nhiễm trùng.
RF có thể không đặc hiệu và thường có trong một số bệnh tự miễn; sự hiện diện của anti CCP đặc hiệu hơn đối với viêm khớp dạng thấp.
Các kháng thể anti CCP được tạo ra bởi hệ miễn dịch, có khả năng chống lại peptide citrullinated vòng. Citrulline là chất sản xuất nội sinh trong cơ thể con người, từ quá trình chuyển hóa các arginine – 1 loại acid amin thiết yếu. Nhưng trong một số trường hợp đặc biệt, quá trình này có tạo ra những cấu trúc trung gian có cấu tạo vòng có tên gọi chung là peptide citrullinated vòng.
Theo nghiên cứu, quá trình sản xuất các kháng thể anti CCP xảy ra đồng thời với sự biến đổi trên thường gặp ở những người bệnh bị viêm khớp dạng thấp.
Do đó, xét nghiệm anti CCP là một cách giúp chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp chính xác nhất. Xét nghiệm kháng thể CCP khi kết hợp với những yếu tố dạng thấp RF được đánh giá có độ đặc hiệu và độ nhạy cao nên sử dụng xét nghiệm này mang đến nhiều giá trị có ích trong chẩn đoán viêm khớp dạng thấp.
>> Xem thêm: Viêm Khớp Dạng Thấp Tự Miễn Triệu Chứng Và Phương Pháp Điều Trị
Khi nào xét nghiệm kháng thể CCP?
Giá trị của chỉ số anti-CCP huyết tương bình thường là < 17 U/mL. Giá trị anti-CCP ≥ 17 U/mL nghĩa là dương tính (+).
Đối với người bệnh bị viêm khớp dạng thấp thì ngưỡng điều trị tối ưu (optimal cut-off) của chỉ số anti-CCP là 17 U/mL.
Xét nghiệm anti CCP không phải là một xét nghiệm mang tính sàng lọc người bệnh, mà xét nghiệm này được chỉ định thực hiện khi:
- Được thực hiện cùng với xét nghiệm yếu tố dạng thấp RF, giúp chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp chính xác hơn.
- Có thể được chỉ định tiếp ngay nếu người bệnh xuất hiện những triệu chứng lâm sàng như viêm khớp đối xứng, đau khớp nhưng xét nghiệm yếu tố dạng thấp RF âm tính và bác sĩ có nghi ngờ người bệnh bị viêm khớp dạng thấp.
- Ngoài ra, xét nghiệm này còn được chỉ định để đánh giá về tiến triển viêm khớp dạng thấp của người bệnh bị viêm khớp không đặc hiệu, khi người bệnh xuất hiện một số triệu chứng lâm sàng liên quan nhưng không hội tụ đầy đủ những yếu tố tiêu chuẩn của bệnh viêm khớp dạng thấp.
Cần phải được kết hợp triệu chứng lâm sàng của người bệnh với kết quả của xét nghiệm để đưa ra đánh giá khách quan nhất:
- Nếu như cả anti-CCP (+) tính và yếu tố dạng thấp RF (+) tính thì người bệnh có nguy cơ cao bị viêm khớp dạng thấp và rất có thể bệnh đang tiến triển nặng hơn.
- Nếu như anti-CCP (+) tính và yếu tố dạng thấp RF (-) tính nhưng người bệnh đang xuất hiện những triệu chứng lâm sàng của viêm khớp dạng thấp thì người bệnh có nguy cơ cao bị viêm khớp dạng thấp trong giai đoạn sớm và có khả năng cao tiến triển trong tương lai, do đó có thể chẩn đoán.
- Theo một nghiên cứu từ Hoa Kỳ, có khoảng 95% những người bệnh có phát hiện anti-CCP (+) tính sẽ tiến triển thành bệnh viêm khớp dạng thấp trong tương lai.
- Nếu xét nghiệm cho thấy anti-CCP (-) tính nhưng chỉ số yếu tố dạng thấp RF (+) tính và những triệu chứng lâm sàng cho thấy bị viêm khớp dạng thấp, thì người bệnh có thể viêm khớp dạng thấp hay một số bệnh lý viêm khớp khác.
- Nếu như cả chỉ số anti-CCP và yếu tố dạng thấp RF của người bệnh đều (-) tính, thì cho thấy người bệnh có ít khả năng mắc bệnh viêm khớp dạng thấp. Tuy nhiên, việc chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp của người bệnh chủ yếu dựa trên những yếu tố lâm sàng. Do vậy, từ những triệu chứng lâm sàng điển hình vẫn có thể chẩn đoán viêm khớp dạng thấp ngay cả khi những xét nghiệm kháng thể tự miễn (-) tính.
Không cần thực hiện thêm các loại xét nghiệm tiêu biểu như anti CCP và RF (đã (+) tính) nếu đã kết hợp những loại xét nghiệm liên quan đến bệnh viêm khớp dạng thấp như anti CCP, RF, hay máu lắng, và CRP ở người bệnh đã được bác sĩ chẩn đoán bị viêm khớp dạng thấp trước đó.
Để theo dõi về tiến triển của người bệnh bị viêm khớp dạng thấp chỉ cần thực hiện theo dõi máu lắng và xét nghiệm kháng thể CCP.
Hy vọng những thông tin mà Drknee chia sẻ trên đây giúp các bạn có đủ kiến thức hiểu biết về huyết thanh trong viêm khớp dạng thấp. Để được tư vấn và thăm khám về các tình trạng sức khỏe của bạn, bạn có thể liên hệ với chúng tôi.
